• Leven Lang Ontwikkelen

Duurzame inzetbaarheid: zo realiseer je het

Duurzame inzetbaarheid is erop gericht mensen tot hun pensioen gezond, gelukkig en bekwaam aan het werk te houden. De focus ligt hierbij voornamelijk op arbeidsomstandigheden, vitaliteit en een leven lang ontwikkelen (LLO). Duurzame inzetbaarheid is van toepassing op de hele beroepsbevolking, dus zowel werkenden als werklozen.

Direct naar:

Duurzame inzetbaarheid in het kort:

  • Het doel is mensen tot aan hun pensioen gezond, gemotiveerd en productief aan het werk houden.
  • Duurzame inzetbaarheid is belangrijk vanwege onder meer het welzijn van werknemers en werk- en inkomenszekerheid.
  • Het levert voordelen op voor werkgevers, werknemers en de maatschappij
  • Er bestaan veel hulpmiddelen, cursussen, trajecten en programma’s op het gebied van arbo, vitaliteit en een leven lang ontwikkelen (LLO).
  • Werkgevers kunnen duurzame inzetbaarheid stimuleren met gericht beleid.

Wat is duurzame inzetbaarheid?

Duurzame inzetbaarheid is het tot hun pensioen inzetbaar houden van mensen op de arbeidsmarkt. Met het stimuleren van een positieve leercultuur beschikken werkenden over de juiste kennis en kunnen ze inspelen op veranderingen binnen de organisatie, arbeidsmarkt en hun carrière. Door rekening te houden met specifieke wensen en omstandigheden zijn werknemers bovendien gezonder, productiever en gemotiveerder om hun werk te doen.

Manieren om duurzame inzetbaarheid te vergroten:

  • Maatregelen op de werkvloer om veilig en gezond te kunnen werken.
  • Bijscholing, cursussen en leren op de werkvloer stimuleren, zodat werkenden over de gewenste vaardigheden voor hun organisatie of de arbeidsmarkt beschikken.
  • Afspraken die zorgen dat iemand werk langdurig aankan, zoals een verlofregeling of het doen van minder belastend werk.
  • Programma’s die werknemers geestelijk en lichamelijk vitaal houden, bijvoorbeeld gericht op het voorkomen van een burn-out of tegengaan van overgewicht.
  • Trajecten waarbij mensen al bij dreigende werkloosheid naar ander werk worden begeleid, om werkloosheidsduur te beperken en zoveel mogelijk te voorkomen.
  • Vinden van passend werk voor mensen die deels arbeidsongeschikt zijn.

Waarom is duurzame inzetbaarheid belangrijk?

Aandacht voor duurzaam werken is om verschillende redenen van belang.

  • Werk- en inkomenszekerheid

De wereld om ons heen verandert in rap tempo. We hebben te maken met digitalisering, technologische vooruitgang en maatschappelijke opgaven als de energietransitie. Dit zorgt ervoor dat banen veranderen, verdwijnen en nieuwe banen ontstaan. Een wendbare arbeidsmarkt vraagt meer flexibiliteit en nieuwe vaardigheden. Met aandacht voor een leven lang ontwikkelen blijven werkenden langer beschikbaar voor een organisatie en stappen zij eenvoudiger over naar ander werk.

  • Betere afstemming vraag en aanbod

Momenteel is sprake van een enorme mismatch op de arbeidsmarkt. Veel vacatures kunnen niet worden ingevuld. Dat is een groot probleem voor met name werkzoekenden en werkgevers. Door her-, bij- en omscholing kunnen mensen vanuit sectoren met een overschot aan personeel de overstap maken naar krapteberoepen en blijven ze inzetbaar. Werkgevers hoeven niet over te gaan tot gedwongen ontslag en kunnen hun vacatures invullen.

  • Gezondheid en preventie

Jaarlijks krijgen honderdduizenden mensen gezondheidsklachten door hun werk. Het kan gaan om fysieke problemen maar ook mentale klachten. Deze problemen ontstaan bijvoorbeeld door onveilige situaties, overbelasting, pestgedrag of agressie waarmee werknemers te maken hebben. Gevolg is dat werknemers worden geraakt in hun welzijn, vaker verzuimen en minder productief zijn. Sommige werknemers kunnen zelfs arbeidsongeschikt raken of komen te overlijden. Goede arbeidsomstandigheden voorkomen en beperken deze problemen. Daarnaast zijn gezonde mensen gelukkiger en kunnen zij langer hun werk blijven doen.

  • Opvangen vergrijzing

Door vergrijzing stijgt de gemiddelde leeftijd van de beroepsbevolking. Duurzame inzetbaarheid zorgt ervoor dat mensen langer kunnen blijven doorwerken. Dat kan onder meer door werk af te stemmen op de persoon, zoals minder belastend werk of verlofregelingen.

Voordelen voor werkgevers, werknemers en de maatschappij

Duurzame inzetbaarheid biedt vele voordelen voor zowel werkgevers, werknemers als de maatschappij.

Voordelen werkgevers:

  • Hogere arbeidsproductiviteit
  • Gemotiveerde en betrokken medewerkers
  • Gezonde en wendbare organisatie
  • Hoger kennisniveau van medewerkers
  • Minder ziekteverzuim en vervangend personeel nodig
  • Minder kosten aan ziek personeel
  • Minder verloop personeel
  • Betere werksfeer

Voordelen werknemers:

  • Betere fysieke en mentale gezondheid
  • Minder kans op ongevallen of blessures
  • Gelukkiger en beter bestand tegen stress
  • Meer werkplezier en betrokkenheid bij de organisatie
  • Meer mogelijkheden op de arbeidsmarkt
  • Meer werk- en inkomenszekerheid
  • Meer vaardigheden

Voordelen maatschappij:

  • Gezondere samenleving
  • Minder werklozen
  • Minder tekorten op de arbeidsmarkt
  • Minder mismatch op de arbeidsmarkt
  • Minder sociale ongelijkheid
  • Meer economische groei en welvaart
  • Minder druk op kosten voor pensioen, zorg en sociale zekerheid

Voorbeelden duurzame inzetbaarheid

Op het Arboplatform en deze LLO-pagina van de SER, de website van Sociale Partners voor Duurzame Inzetbaarheid, en het kennisplatform Duurzame Inzetbaarheid van de rijksoverheid staan vele voorbeelden waarmee organisaties, werknemers en werkzoekenden duurzame inzetbaarheid kunnen vormgeven.

De focus van duurzame inzetbaarheid verschilt per sector. Zo is bij duurzame inzetbaarheid in de bouw veel aandacht voor fysieke belasting en veilig werken met gevaarlijke stoffen en machines. Bij duurzame inzetbaarheid in de zorg en het onderwijs ligt de focus meer op de mentale gezondheid. In technische sectoren, zoals de auto-industrie, moet het kennisniveau voortdurend worden bijgespijkerd door technologische ontwikkelingen. Denk aan de opmars van de elektrische auto.

Ondersteuning voor werkgevers en werknemers

De SER en sociale partners bieden ondersteuning bij het realiseren van LLO, arbo & preventie en vitaal & gezond werken.

Een leven lang ontwikkelen (LLO)

De SER heeft als aanjager van LLO de ambitie de leercultuur in Nederland te versterken. Een sterkere leercultuur vraagt om een meer op skills gerichte arbeidsmarkt en het versterken van eigen regie bij werknemers en leren op de werkplek. We hebben een netwerk van regionale en sectorale initiatieven en een actie-agenda waarmee we kennisdeling en -ontwikkeling stimuleren. Hierin bieden we:

Voor de financiering van LLO-trajecten bestaan diverse regelingen en subsidies, zoals het Europees Sociaal Fonds en de SLIM-regeling, scholingsvouchers Metaal & Techniek en MKB-ondernemers in Overijssel.

Arbo & preventie

De SER biedt met het Arboplatform een centraal informatiepunt van sociale partners over gezond en veilig werken. Het Arboplatform biedt hulp, advies, kennisuitwisseling en inspirerende voorbeelden aan werkgevers, werknemers en arbodeskundigen.

Vitaal & gezond werken

Wat werkgevers en werknemers zelf kunnen doen

Duurzame inzetbaarheid van medewerkers is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van werkgever en werknemer. Beiden spelen dan ook een belangrijke rol bij het succesvol realiseren van duurzame inzetbaarheid

Rol werkgevers

Voor werkgevers is het belangrijk om binnen de organisatie een duurzaam inzetbaarheidsbeleid te ontwikkelen en te onderhouden. In dit beleid is aandacht voor:

  • Interne en externe ontwikkelingen die invloed hebben op het bedrijf en personeel
  • Het beschikbaar maken van tijd en geld voor LLO, arbo en vitaliteit.
  • Richting, ruimte en ruggensteun bieden voor ontwikkeling.
  • Persoonlijke begeleiding en maatwerk op basis van behoeftes en problematiek.
  • Goede communicatie met de werkvloer, bijvoorbeeld via een medezeggenschapsraad, werkoverleggen en functioneringsgesprekken.
  • Een cultuur van ontwikkelen en innoveren, bijvoorbeeld door medewerkers nieuwe taken te laten uitvoeren en teams te laten experimenteren.
  • Deskundige hulp, bijvoorbeeld van een arbodienst

Rol werknemers

Voor werknemers is het belangrijk dat ze:

  • Alle veiligheidsvoorschriften opvolgen en veiligheidsmiddelen gebruiken.
  • Lessen uit trainingen en cursussen in de praktijk brengen.
  • Aan de bel trekken bij een onveilige situatie of mentale problemen.
  • Nadenken over waar ze over vijf jaar willen staan.
  • Zelf proactief zoeken naar cursussen voor ontwikkeling en bijscholing.
  • Leren van andere collega’s, door met elkaar in gesprek te gaan en mee te lopen.
  • Openstaan voor ander werk en nieuwe taken en vaardigheden.

Visie SER op duurzame inzetbaarheid

De SER wil in Nederland zo breed mogelijk inzetten op duurzame inzetbaarheid. Binnen de huidige aanpak van het Rijk is echter nog ruimte voor verdere verbetering. In ons middellange termijnadvies (MLT) 2021-2025 staan verschillende aandachtspunten op het gebied van duurzame inzetbaarheid, zoals:

  • Meer inzetten op een van-werk-naar-werkaanpak voor boventallige mensen bij reorganisaties. Hiermee blijven mensen langdurig inzetbaar op de arbeidsmarkt.
  • Investeren in duurzame werkhervatting in plaats van werklozen zo snel mogelijk aan het werk krijgen. Dit voorkomt snelle terugval in de WW of bijstand.
  • Een betere en duurzamere infrastructuur ontwikkelen voor LLO.

Verder is het belangrijk om ernaar te blijven streven dat alle werkenden in Nederland hun werk gezond en veilig kunnen doen. De SER heeft op 10 mei 2023 het advies "Naar een werkend arbostelsel voor iedereen : Arbovisie 2040, deel 1" vastgesteld. In het advies schrijft de SER dat er ruimte is voor verbetering van de arbeidsomstandigheden in Nederland. Op de eerste plaats door de naleving van de risico-inventarisatie en -evaluatie te verbeteren, onder meer met betere ondersteuning van het mkb, preventie te stimuleren en werknemers meer te betrekken bij het arbobeleid. De overheid dient meer in te zetten op handhaving.