• 
• 

Dossier Psychosociale Arbeidsbelasting (PSA)

PSA gaat dus veelal over het gedrag van alle personen op de werkvloer. Wanneer een werknemer langere tijd gevolgen ervaart van PSA dan kan er werkstress ontstaan en op de langere termijn zelfs een burn-out. Het belang van PSA hangt ook nauw samen met iemands werk-privé balans. Dit onderwerp wordt verder toegelicht in het dossier Hybride werken op het Arboplatform.

Zie ook het kennisdossier Psychosociale arbeidsbelasting (PSA) van Arbokennisnet

PSA kan ook samenhangen met grensoverschrijdend gedrag en een gevoel van sociale (on)veiligheid van een werknemer. Grensoverschrijdend gedrag wordt toegelicht in het dossier Grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer  op het Arboplatform.

Lees ook de publicatie Wacht niet tot het fout gaat : Psychologische veiligheid gaat over nu én morgen van het NIP (Nederlands Instituut van Psychologen)

Psychosociale arbeidsbelasting: Werkdruk

Werkdruk ontstaat als een werknemer onvoldoende tijd, kennis en/of middelen ervaart om de werkzaamheden naar behoren uit te voeren. Denk bijvoorbeeld aan te veel werktaken, te weinig eigen regie over de werkzaamheden of gebrek aan nodige kennis over inhoudelijke onderwerpen. Om werkdruk op tijd te herkennen en aan te pakken, moeten werkgevers samen met werknemers een gezonde werkcultuur creëren.
In dit dossier vind je informatie over wetgeving, publicaties en instrumenten om direct aan de slag te gaan met werkdruk.

Wat zegt de Arbowet

In de Arbowet staat dat werkgevers de zorgplicht hebben om werknemers zoveel mogelijk te beschermen tegen psychosociale arbeidsbelasting (PSA). Werkgevers moeten dus beleid maken om PSA te voorkomen of te beperken. In een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) moeten de risico’s in kaart worden gebracht. In het bijbehorende Plan van Aanpak (PvA) komen vervolgens de maatregelen te staan.
Meer informatie over de RI&E vind je in het Dossier Risico- Inventarisatie & Evaluatie op het Arboplatform.

Om zelf te controleren of jouw organisatie voldoet aan de Arbowet, heeft de Nederlandse Arbeidsinspectie een zelfinspectie voor werkdruk en ongewenst gedrag ontwikkeld. Daarnaast kan je ook de werkinstructie ‘Werkstress door werkdruk voorkomen en beperken’ van de Nederlandse Arbeidsinspectie (NLA) inzien. Deze instructie wordt gebruikt door de inspecteurs van de NLA, en geeft een beeld van waar op gelet wordt tijdens een inspectie.

Gezamenlijke aanpak werkgevers én werknemers

Aangezien PSA veelal om het gedrag gaat, is het belangrijk dat werkgevers en werknemers samenwerken om tot een passende aanpak te komen. De tools hieronder bieden een richtlijn bij zowel een preventieve als een curatieve aanpak. De wegwijzer van TNO heeft een specifieke versie voor het MKB.

• Werkdruk wegwijzer van TNO (pdf)
• Leidraad een organisatie brede aanpak van mentale gezondheid op het werk van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid

Hoe voorkom je werkdruk?

Het is belangrijk om werkdruk te voorkomen. Want een sociaal veilig werkklimaat beschermt de medewerkers en zorgt voor meer werkplezier, een hogere arbeidsproductiviteit en een lager ziekteverzuim. Verschillende tools ondersteunen werkgevers bij een preventieve aanpak. Zo zijn bijvoorbeeld op het Arboportaal van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid gesprekskaarten te vinden om de dialoog over werkstress te stimuleren. Dit kan een mooi startpunt zijn om aan de slag te gaan met werkdruk. Ook vindt jaarlijks de Week van de Werkstress plaats.

• Gespreksleidraad werkstress | Arboportaal
• Week van de werkstress
• Project DE-STRESS
• Factsheet ‘Hoe behoud je een goede balans tussen werk en privé?’ | Arboportaal

Preventieve maatregelen:

• Werkbelasting in kaart brengen: Door regelmatig de werkbelasting in kaart te brengen kun je knelpunten snel identificeren.
• Waar mogelijk flexibiliteit in werkuren bieden: Flexibele werktijden en mogelijkheden voor thuiswerken kunnen bijdragen aan een gezonde werk-privébalans van de werknemers.
• Gezonde werkcultuur bevorderen: In een gezonde werkcultuur staan open communicatie, feedback en collegiale ondersteuning centraal. Werknemers voelen zich meer gesteund en durven tijdig om hulp te vragen bij werkzaamheden.
• Training en ontwikkeling: Trainingen gericht op vaardigheden zoals tijdsmanagement en stressmanagement zorgen ervoor dat werknemers beter om kunnen gaan met een hoge werkdruk.

Wat te doen bij werkdruk?

Ondanks een goede preventieve aanpak, kan het voorkomen dat iemand een te hoge werkdruk ervaart. Het is belangrijk om de werkbelasting beter af te stemmen op de werknemer.

• Handreiking De overgang en werk | Stichting van de Arbeid
• Week van de werkstress | Toolkit
• Hey, het is oké | Campagne Rijksoverheid
• Handreiking ‘Bouwen aan je mentale gezondheid! Zet eenvoudig stappen om de mentale gezondheid in jouw MKB-bedrijf te verbeteren’ | Trimbos Instituut

Curatieve maatregelen:

• Oorzaken inventariseren: Bekijk samen met een werknemer waar de oorzaak van de hoge werkdruk precies ligt. Het kan bijvoorbeeld dat iemand te veel of te zware werktaken heeft, maar ook dat een situatie veranderd is. Is de oorzaak bekend dan kun je passende maatregelen nemen.
• Veranderingen in werktaken aanbrengen: Pas samen met werknemers de werkverdeling aan en kijk hoe je iemand met een te hoge werkdruk kunt ontlasten.
• Regelmatige evaluatie en feedback: Door een regelmatige evaluatie van de werkdruk, bijvoorbeeld bij individuele gesprekken met werknemers of tijdens een teammeeting, voelen werknemers zich gehoord en durven zij zich uit te spreken als de werkdruk te hoog is.
• Individuele coaching en ondersteuning bieden: Werknemers kunnen veel baat hebben bij persoonlijke coaching om hen te helpen passende coping strategieën te ontwikkelen.
• Buddy-systeem invoeren: Een buddysysteem kan de drempel verlagen bij werknemers om over werkdruk te praten en om ondersteuning te vragen. Ook kan zo’n systeem het herkennen van signalen makkelijker maken.

Websites sociale partners

• Werkdruk | Veilig en Gezond Werken | FNV
• Werkstress | Veilig en Gezond Werken | CNV
• Dossier Werkdruk | Arbeidsomstandigheden | VCP
• Hoe wordt je personeel gelukkig en productiever | VNO-NCW