Informeel leren, zoals leren van uitdagende taken of van collega’s, is voor volwassenen heel belangrijk, omdat ze aan deze manier van leren veel meer tijd besteden dan aan leren via opleidingen en trainingen. Bovendien is leren in een klaslokaal niet voor iedereen weggelegd, maar is het wel belangrijk dat we ons allemaal blijven ontwikkelen.
Naast formeel en non-formeel leren, het volgen van een opleiding of cursus, kan men ook informeel leren. Onder informeel leren verstaan we leren door het werk zelf, bijvoorbeeld door de uitvoering van (uitdagende) taken of leren van collega’s. Tegenwoordig wordt de waarde van informeel leren steeds meer benadrukt. Organisaties met een sterke leercultuur stimuleren niet alleen het volgen van opleidingen en cursussen, maar besteden ook aandacht aan het leren en ontwikkelen op de werkvloer.
In de Monitor leercultuur 2023, een onderzoek van de SER en TNO, is in kaart gebracht hoe informeel leren in Nederland ervoor staat. Uit het onderzoek komt naar voren dat de deelname aan cursussen en opleidingen in 2022 voor het eerst weer een lichte toename laat zien na een lange periode van afname. Er blijven echter grote verschillen in leergedrag tussen sectoren en tussen groepen werkenden. Extra aandacht besteden aan de leercultuur binnen organisaties blijft dus belangrijk. Informeel leren, van het werk en van collega’s, is een kansrijke manier om de leercultuur verder te versterken. De monitor laat zien dat er meer informeel wordt geleerd in sectoren waar werknemers meer autonomie ervaren, variatie in het werk groot is en er ondersteuning is vanuit de leidinggevende.
Lees ook het artikel Informeel leren in Nederland
In de Monitor leercultuur 2022 blijkt dat veel mensen leren van hun werk. Meer dan 90% van de werknemers leert van collega’s en van taken en 40% geeft zelfs aan veel te leren. Hoger opgeleiden leren beduidend meer informeel dan lager opgeleiden (50% tegenover 30%).
Het type contract maakt ook verschil. Van de mensen met een oproepcontract geeft 25% aan veel te leren van taken en onder uitzendkrachten is dit 30%. Voor mensen met een tijdelijk of vast contract ligt dit percentage rond de 40%. Er zijn ook zijn verschillen tussen kleine en grote bedrijven en leeftijdsgroepen als het gaat om informeel leren. Zo is in grote bedrijven en onder jongeren het aandeel dat veel informeel leert hoger.
Het Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA) doet veel onderzoek naar informeel leren. Zij meten dit als het aandeel leerzame activiteiten tijdens het werk. Uit hun onderzoek blijkt dat informeel leren afneemt. In Europees perspectief scoort Nederland op het gebied van informeel leren gemiddeld. Zowel de ontwikkeling in de tijd als de vergelijking met andere landen laten zien dat er ruimte is voor verbetering. In beleid en onderzoek zien we wel toenemende aandacht voor informeel leren.
We weten dat factoren zoals variatie in het werk, autonomie, betrokkenheid/bevlogenheid en steun van leidinggevende van belang zijn voor werkenden om te leren. Organisatiefactoren zijn ook belangrijk, omdat een aantal daarvan door werkgevers kunnen worden beïnvloed en zo leergedrag kan worden gestimuleerd. Denk bijvoorbeeld aan het creëren van meer gevarieerde en uitdagende takenpakketten, het delegeren van verantwoordelijkheden en bevoegdheden (autonomie) zodat medewerkers zich meer betrokken voelen en daarom meer gemotiveerd om het beste uit zichzelf te halen. Dit zijn onderdelen van een positieve leercultuur. Vanuit de Actie-agenda Leven Lang Ontwikkelen wordt dit onderwerp in 2023 samen met onderzoekers en professionals uit de praktijk verder in kaart gebracht.
Lees hier de Zicht Op column over informeel leren
© Shutterstock
