• IMVO

6. Hoe besteed je aandacht aan leefbaar loon in het IMVO-beleid?

Volgens de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (1948) heeft ieder die arbeid verricht, recht op een rechtvaardige en gunstige beloning die hem en zijn gezin verzekert van een menswaardig bestaan. In de OESO-richtlijnen wordt dit principe verder uitgewerkt door te stellen dat due diligence over lonen in de toeleveringsketen gaat over de volgende twee elementen. Enerzijds het volgen van de nationale wetgeving over lonen (uitbetaling wettelijk minimumloon, afdracht sociale premies en betaling overwerk volgens regelgeving); En anderzijds lonen die voorzien in de basisbehoeften van werknemers en hun gezin (leefbaar loon) indien het wettelijk minimum onvoldoende is. Het is dus van belang om in het IMVO-beleid zowel aandacht te geven aan zorg dragen dat leveranciers nationale wetgeving over lonen naleven, als aan het streven naar een leefbaar loon in de keten.

Nationale Wetgeving Lonen

In de veel sectoren komt het vaak voor dat werknemers het minimumloon niet uitbetaald krijgen, of te laat ontvangen (en zich dan in schulden moeten steken om basisbehoeften als huur, eten en vervoer te kunnen betalen), en/of hun overwerk niet betaald krijgen zoals het hoort. Betaling van het minimumloon voor een reguliere werkweek, andere verplichte sociale afdrachten en betaling van overwerk volgens de geldende regelgeving is een minimum vereiste.

Leefbaar Loon

De OESO-richtlijnen bevatten een aanbeveling over het betalen van een loon dat ten minste voldoende is om in de basale levensbehoeften (‘basic needs’) van de werknemers en hun gezinnen te voorzien. Dit loonniveau wordt meestal omschreven als een leefbaar loon. De ILO omschrijft in de arbeidsnormen leefbaar loon als volgt: een loon dat voldoende is om te kunnen voorzien in de basisbehoeften van een gezin van gemiddelde grootte in een bepaalde economie. Dit betekent dat een werknemer zich in ieder geval eten, huur, gezondheidszorg, scholing, kleding en vervoer kan veroorloven en in staat is om te sparen. Leefbaar loon is dus een belangrijk mensenrecht, ook omdat het niet-betalen van een leefbaar loon vaak negatieve gevolgen heeft voor andere mensenrechten (kinderarbeid, een veilige en gezonde werkplek, overwerk en vrijheid van vakvereniging.

Bekijk deze voorbeelden

Hieronder staan drie voorbeelden die aangeven hoe multi-stakeholderinitiatieven leefbaar loon in hun gedragscode of standaard hebben verwerkt.

Ethical Trading Initiative (ETI)

“Wages and benefits paid for a standard working week meet, at a minimum, national legal standards or industry benchmark standards, whichever is higher. In any event wages should always be enough to meet basic needs and to provide some discretionary income.” Ethical Trade Initiative, Base code clause 5: Living wages are paid

SA8000 standard

“The organisation shall respect the right of personnel to a living wage and ensure that wages for a normal work week, not including overtime, shall always meet at least legal or industry minimum standards, or collective bargaining agreements (where applicable). Wages shall be sufficient to meet the basic needs of personnel and to provide some discretionary income.” (SA8000 standard)

Fair Wear Foundation Code of Labour Practices

“Wages and benefits paid for a standard working week shall meet at least legal or industry minimum standards and always be sufficient to meet basic needs of workers and their families and to provide some discretionary income.” Kort samengevat: een leefbaar loon verdien je in een normale werkweek (en dus zonder overwerk). Het wettelijk minimumloon ligt vaak lager dan een leefbaar loon en is dus niet voldoende om te voorzien in basislevensbehoeften. In dit soort gevallen dient je inspanning dus verder te gaan dan het naleven van minimumloonwetgeving. Een leefbaar loon is ‘geen extra of bonus’, het is een universeel mensenrecht.

Opmerking 1: een normale werkweek is bijvoorbeeld 40 uur en in de meeste gevallen (conform de ILO) maximaal 48 uur. De normale werkweek is over het algemeen vastgelegd in de lokale wet en/of collectieve arbeidsovereenkomst.

Opmerking 2: Een zogenaamd onderhandeld loon tot stand gekomen door onderhandelingen tussen werknemers (vertegenwoordigd via vakbonden) en werkgevers wordt door veel partijen erkend als een leefbaar loon of zelfs als het optimale resultaat. Men zegt ook wel dat een onderhandeld loon het beste loon is (‘the best wage is a negotiated wage’). Reden is dat een loon dat tot stand komt door gelijkwaardige onderhandeling tussen de belangrijkste betrokken partijen en met in achtneming van lokale sociale en economische context het meeste recht doet aan de wensen en eisen van werknemers en werkgevers.

Dit kun je doen:

  • Het is van belang duidelijk aan te geven (intern en extern) dat het naleven van wettelijke afspraken omtrent lonen en een leefbaar loon belangrijke principes zijn en dus een plek te geven in je beleid.
  • Benoem het onderwerp expliciet en correct in het IMVO-beleid. Een leefbaar loon (op basis van een normale werkweek) behelst twee componenten:
  • Naleving nationale loon wetgeving door leveranciers (betaling van i.i.g. het minimumloon, betaling overwerk conform regelgeving, betaling sociale premies).
  • Lonen die leveranciers betalen zijn voldoende om in de basisbehoeften van werknemers en hun gezin te voorzien en maken een bescheiden spaarsom mogelijk.

Referenties:

IMVO-risicomanagement in 6 stappen