Soorten grenswaarden
De grenswaarde is een concentratieniveau van een gas, damp, aerosol, vezel of van stof in de lucht op de werkplek. Uitgangspunt is dat de gezondheid van werknemers én hun nageslacht niet wordt geschaad. Voor stoffen zonder een veilige drempelwaarde kan geen grenswaarde worden vastgesteld die dit veiligheidsniveau biedt. Dat zijn vaak kankerverwekkende en mutagene stoffen, en stoffen die luchtwegallergieën kunnen veroorzaken. Mutageen betekent dat de stof het DNA kan aantasten.
Publiek en privaat
Werkgevers in de eerste plaats maar ook werknemers zijn zelf verantwoordelijk voor het veilig omgaan met stoffen op de werkplek. Werkgevers moeten zelf grenswaarden vaststellen, tot een niveau waarbij geen schade aan de gezondheid van werknemers kan ontstaan. Deze worden private grenswaarden genoemd en vormen het uitgangspunt van het huidige wettelijke stelsel. Daarnaast vult het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid het stelsel aan met publieke, wettelijke grenswaarden.
SZW stelt publieke grenswaarden vast voor stoffen:
- waarvoor de Europese Unie een grenswaarde vereist. Deze verplichting volgt uit EU-richtlijnen.
- waarvoor een speciale aanleiding is om publieke grenswaarden vast te stellen. Hierbij worden de criteria "stoffen zonder eigenaar" en "stoffen met grote kans op gezondheidsschade” gehanteerd, eventueel aangevuld met andere stoffen.
Een actuele lijst van wettelijke grenswaarden staat in de Arbeidsomstandighedenregeling bijlage XIII. In bijlage XIIIA staan grenswaarden voor de niet-kankerverwekkende stoffen en in bijlage XIIIB voor de kankerverwekkende stoffen.
Kankerverwekkende en mutagene stoffen
Voor zover mogelijk worden ook voor kankerverwekkende en mutagene stoffen grenswaarden vastgesteld. Mutageen betekent dat de stof het DNA kan aantasten. Sommige stoffen hebben een veilige drempelwaarde: dit is dan de grenswaarde van die stof. Er zijn ook kankerverwekkende stoffen waarbij het niet mogelijk is om een veilige drempelwaarde vast te stellen. Een risico op kanker is dan niet uit te sluiten. Bij de vaststelling van grenswaarden voor deze stoffen worden risiconiveaus gehanteerd. Voor kankerverwekkende en mutagene stoffen zonder drempelwaarde is gekozen voor een grenswaarde die overeenkomt met een bepaald extra risico door het werk. Bij voorkeur wordt de grenswaarde voor kankerverwekkende en mutagene stoffen vastgesteld op het zogenaamde streefrisiconiveau: zo laag mogelijk.
Inhaleerbare allergene stoffen
Blootstelling aan inhaleerbare allergene stoffen kan leiden tot het ontstaan van luchtwegallergieën. Voor deze groep van stoffen kan geen veilige grenswaarde worden vastgesteld. Ook voor deze stoffen worden risiconiveaus gehanteerd. Voor allergene stoffen is dat 1% extra kans op het ontwikkelen van een allergie gedurende het hele arbeidsleven.
