Terugblik webinar Diversiteit in de (sub)top: de rol van de or

Aan tafel schoven Shirley Mathoera (bestuurslid bij het Nationaal Register en WissemaGroup), Rogier Verhoef (voorzitter van de ondernemingsraad KLM), Leo Nijdam (voorzitter van de ondernemingsraad Siemens) en Jolande Sap (niet-uitvoerend bestuurder bij Renewi, commissaris bij KPN en voorzitter van de raad van toezicht van de UvA) aan om hun inzichten te delen. Onder leiding van dagvoorzitter Jannie Benedictus werd besproken hoe de ondernemingsraad een cruciale rol speelt bij het signaleren en agenderen van belangrijke thema’s, zoals diversiteit en inclusie.

Maar hoe kun je als bestuurder de kracht van de or optimaal benutten bij het realiseren van streefcijfers voor meer diversiteit in de (sub)top? En hoe ziet de optimale samenwerking met de or - voor het waarmaken van die evenwichtiger man-vrouwverhouding in de (sub)top - er in de praktijk uit?

Brug tussen werkvloer en top

Voor bedrijven met vijftig medewerkers of meer, is een or verplicht. Ook kan een cao of arbeidsvoorwaardenregeling een or verplicht stellen bij minder dan vijftig medewerkers. De or komt op voor de belangen van het personeel door mee te praten over het organisatie- en personeelsbeleid en zich in te zetten voor voldoende werkoverleg, goede arbeidsomstandigheden, diversiteit in het aannamebeleid en gelijke behandeling en beloning van werkenden (WOR).

Leo Nijdam, voorzitter van de ondernemingsraad bij Siemens, kent deze rol als geen ander. “Als ondernemingsraad probeer je voor draagvlak te zorgen voor de besluiten die genomen worden en haal je input voor de bestuurder op; je hebt een brugfunctie tussen personeel en bestuurder.”

Voor Rogier Verhoef, voorzitter van de or bij KLM, is het een continu proces. “Je kijkt mee bij alle besluiten. Neem bijvoorbeeld personeelszaken: daar is veel aandacht voor trainingen. Door de juiste vragen te stellen, kun je helpen om het bedrijf de juiste richting op te sturen.”

Je krijgt de medezeggenschap die je verdient

Het is aan bestuurders en toezichthouders om de kracht van de or optimaal te benutten. Dat vraagt om het waarborgen en optimaal benutten van medezeggenschap – met voldoende representatie van diversiteit binnen de or - van je organisatie. Toezichthouder Jolande Sap: “Ik zeg tegen bestuurders altijd: “Je krijgt de medezeggenschap die je verdient. Als je ziet dat heel weinig mensen zich kandidaat stellen voor de or of in een bepaald deel van het bedrijf, dan vind ik dat iets wat je als rvt of rvc moet constateren. Ik spreek bestuurders hier ook op aan en vraag hen; investeer jij wel genoeg in je medezeggenschap? En geef je de or wel genoeg de ruimte? Want dat geeft ook vaak aan dat medezeggenschap in dat bedrijf niet genoeg een rol kan spelen en dat terwijl het voor de kwaliteit van de besluitvorming een essentiële rol speelt.”

Commissaris met een plusje

“De or speelt een cruciale rol bij het signaleren en agenderen van belangrijke thema’s, zoals diversiteit en inclusie. Daarnaast heeft de or ook wettelijke taken op het gebied van gelijke behandeling en het bevorderen van minderheden op de werkvloer. “Je hebt instemmingsrecht, adviesrecht, informatierecht en initiatiefrecht. Maar je mag ook een voordrachtscommissaris aanstellen,” legt Shirley Mathoera, bestuurslid bij het Nationaal Register en WissemaGroup, uit. “Niet alle ondernemingsraden weten dat ze dit mogen, dus ik juich het altijd toe als ze dit recht benutten.”

De mogelijkheid om commissarissen aan te bevelen via het zogenoemde versterkte aanbevelingsrecht maakt de or tot een essentiële schakel in het realiseren van een evenwichtigere man-vrouwverhouding in de (sub)top. De KLM heeft dit recht met beide handen aangegrepen, vertelt Verhoef. “Op dit moment zijn twee van de drie voordrachtscommissarissen vrouwen. Daarbij hebben we bewust gekeken naar de kandidaten om diversiteit te bevorderen.”

Jolande Sap vervult zelf de rol van voordrachtscommissaris bij KPN. De topvrouw is voorgedragen door de or: “Ik vind zelf altijd dat je een commissaris met een plusje bent. Je weet heel goed wat er speelt op de werkvloer.” De voordrachtscommissaris houdt daarbij oog voor haar onafhankelijke positie. “Je bent commissaris voor alle stakeholders en zit daar voor hen.”

De wereld mooier maken

De wet ‘Ingroeiquotum en streefcijfers’ verplicht grote vennootschappen sinds 2022 om aan de SER te rapporteren over de man-vrouwverhouding in de (sub)top, de gestelde streefcijfers en de bijbehorende plannen van aanpak. Deze wet is inmiddels meer dan twee jaar van kracht. Maar welke rol speelt de or in het realiseren van een evenwichtigere man-vrouwverhouding in de dagelijkse praktijk?

Voor Shirley Mathoera is zowel het ingroeiquotum als de rapportageplicht van groot belang: “Het is heel belangrijk dat ondernemingsraden daarbij betrokken zijn en niet alleen de cijfers inzien maar ook initiatief nemen. Doe ten minste een voorstel aan het bestuur per kwartaal, en het liefst twee die te maken hebben met diversiteit, inclusie en gelijkwaardigheid. Dan gaan we samen de wereld echt wel mooier maken.”

Jolande Sap ziet hoe de wet fungeert als een stok achter de deur. “Bij de bedrijven waar ik zit, is het ingeregeld in het beloningsbeleid van bestuurders. Er zijn officiële streefcijfers en als die niet gehaald worden dan voelt iedereen dat in de portemonnee. Ik ben zelf niet heel erg voor bonussen, maar ik merk dat het werkt en iets in gang zet.”

Laat jezelf zien

Maar hoe kunnen vrouwen zichzelf beter zichtbaar maken voor een or? Voor Jolande Sap kwam haar benoeming voort uit het voorzitten van een event van de Stichting Multinationale Ondernemingsraden, waarmee ze de aandacht trok van de or van KPN. “Zij zochten iemand met oog en hart voor medewerkers. Het gaat erom dat je de kwaliteiten en competenties hebt die een ondernemingsraad nodig heeft. Je moet intrinsiek gemotiveerd zijn.” Mathoera vult aan: “Zelfpromotie is belangrijk, hoe lelijk dat woord ook klinkt. Laat jezelf zien.”

Een plek waar vrouwen zichzelf actief in de schijnwerpers kunnen zetten, is de SER Topvrouwen Database. Deze database maakt hoog gekwalificeerde vrouwen zichtbaar. Of je nu zelf op zoek bent naar een functie in de raad van bestuur, raad van commissarissen of raad van toezicht, of juist op zoek bent naar een getalenteerde topvrouw.

Het belang van zichtbaarheid wordt onderstreept door Nijdam: “Onder vrouwen is er ook een netwerk, dat kan elkaar versterken.” Deze boodschap wordt direct opgepakt door Sap: “Ik wil dat best aanbieden. Als mensen vragen of ik eens koffie wil drinken of advies kan geven over hoe je verder kunt komen, doe ik dat. Mensen willen elkaar graag helpen.”

Mathoera knikt instemmend: “Als vrouwen onderling moeten we elkaar ook wat gunnen. Het zou zo mooi zijn als de vrouwen in de top 100-lijstjes allemaal een vrouw kiezen die nog niet in een lijst staat en haar naam noemen bij een ondernemingsraad.”

Ook aan de slag met diversiteit in de (sub)top binnen jouw organisatie? Kijk hieronder het gehele webinar terug en ga naar www.diversiteitsportaal.nl voor meer tools en good practices.

Wil jij het advies van Jolande Sap direct opvolgen ? Dien een verzoek in voor opname in de SER Topvrouwen database en maak vervolgens gebruik van de SER Espresso Link. Hier krijgen Topvrouwen de kans zich face-to-face zichtbaar te maken, terwijl zittende topbestuurders op een eenvoudige, ongedwongen en vrijblijvende manier in aanraking komen met vrouwelijk toptalent. Zo wordt ieders netwerk verrijkt.