‘’Het is ontzettend belangrijk om de progressie op het thema diversiteit en inclusie te blijven vieren”
Met alweer de vijfde editie van Diversity Day in zicht, lijkt diversiteit en inclusie inmiddels een vast onderdeel van de corporate agenda. Wat maakt dit terugkerende event nog steeds zo belangrijk? We spraken met corporate antropoloog Jitske Kramer en artiest en inspirator Glenn de Randamie – beter bekend als Typhoon – over cultuurverandering binnen organisaties, verschuivende machtsverhoudingen en het slaan van piketpaaltjes.
Leestijd: 6 minuten
Dit in aanloop naar Diversity Day en naar hun gezamenlijke masterclass Inclusief Leiderschap - Rhythm of Life, die zij na een zeer succesvolle eerste editie vorig jaar nog één keer zullen geven en wel op 21 september in het AFAS Theater in Leusden. De masterclass zal dit jaar ook getolkt worden door gebarentolken. In deze masterclass gaan Jitske Kramer en Glenn de Randamie dieper in op inclusie, diversiteit, equity en beloning voor teams en organisaties. Én wat dit vraagt van leiders vandaag de dag. Daarbij deelt Kramer – die de wereld over reist om te leren van traditionele healers, leiders en verrassende innovators – haar inzichten als corporate antropoloog. De Randamie put uit persoonlijke ervaringen, levenslessen en zijn gesprekken met bedrijven op dit thema.
Ze deelden een aantal van hun inzichten met ons.
Er is een cultuurverandering gaande
Er is een positieve beweging gaande richting een meer inclusieve bedrijfscultuur binnen organisaties, benadrukken de twee. “Diversiteit heeft alle vormen gehad”, vertelt Kramer. “Variërend van: ‘voor ons is het niet zo interessant’ tot aan ‘internationaal is wel sexy, maar diversiteit binnen Nederland: dat is alleen maar gedoe.’ Nu ook de term ‘inclusie’ voet aan de grond aan de grond heeft gekregen, lijkt er écht serieuze verandering gaande.”
De Randamie - die al een aantal jaar D&I-inspiratiesessies geeft bij Nederlandse bedrijven en met leidinggevenden en managers in gesprek gaat over thema’s als leiderschap, groei en samenwerken, ziet diezelfde beweging. “In de muziekwereld is diversiteit en inclusie niet eens een vraag. Ik bejubel dat Nederlandse organisaties nu ook echt naar een hoger niveau gaan op dit thema. De waarde van dit thema wordt gezien en meegenomen in bedrijfsplannen. Want als we teruggaan naar waarom het zo belangrijk is, dan is het dat we verschillen mogen vieren en juist vanuit dat vertrekpunt moeten bewegen met elkaar.” “Maar we zijn er nog niet,” vertelt Kramer.
Verschuiving van machtsposities en normering
Zo gaat deze verandering niet zonder horten en stoten. Kramer: “Inmiddels is het besef er dat diversiteit over de mix van verschillen gaat en inclusie over hoe we hiermee omgaan. Dat heeft consequenties voor je bedrijfsvoering. Immers, als je vanuit de organisatietop echt luistert naar verschillende meningen - en vanuit het oogpunt van inclusie mensen mee laat beslissen - neem je andere beslissingen in bijvoorbeeld je productaanbod en samenwerkingen. “
“Maar dat niet alleen, inclusie heeft ook impact op de groepsnormering binnen je bedrijf. Met dat besef ontstaat een machtsstrijd. Want wie bepaalt eigenlijk wat die norm is? Als we echt luisteren naar al deze stemmen en mensen die terugpraten, verschuiven deze normeringen. Dat levert soms reuring en chaos op, en dat is niet altijd even leuk. Want mag die ‘kleedkamergrap’ nog wel? Ook zie je bewegingen als #MeToo en Black Lives Matter. Toch is die wrijving wel essentieel voor de verandering die we nodig hebben.”
Het belang van die tegengeluiden en het bevragen van de status quo heeft De Randamie persoonlijk ondervonden. “Bijna tien jaar terug heb ik mij voor het eerst uitgesproken over etnisch profileren. Uiteindelijk is dat zelfs tot in de Tweede Kamer gekomen. Ik hoef geen toestemming te vragen om te mogen zijn. Daarom doe ik nu mee en laat ik mijn stem horen. Bovendien ben ik enorm trots dat er inmiddels generaties zijn van alle rangen, standen en kleuren met een intentie zich voor inclusiviteit in te zetten. Zij zeggen: ‘Laten we dit doen! Ja, het wordt ongemakkelijk af en toe. Maar we gaan dit wel doen, omdat we weten dat we hier beter uitkomen met elkaar.’”
Eenieder kan zich dus uitspreken en verandering teweegbrengen. Kramer: “Die macht en verantwoordelijkheid zit niet alleen meer bij de top van een organisatie. Deze zit bij eenieder van ons. Voor elk individu geldt de vraag: wat is jouw macht? En als jij in een team een teamlid bent en jij bent bijvoorbeeld degene die de harde grappen kan maken, dan heb je heel veel macht over hoe het eraan toe gaat binnen een team. Ook als je niet formeel leider bent. Dus die macht en dat eigenaarschap wil ik heel graag spreiden.”
Inclusief leiderschap: van hard skills naar heart skills
“Om daadwerkelijke inclusie - met ruimte voor gedeeld eigenaarschap - te bewerkstelligen, hebben we een nieuwe vorm van leiderschap nodig”, vertelt De Randamie. “Als leider moet je namelijk in staat zijn de dynamiek van verschil en je eigen plek en impact op zo’n rankingssysteem te zien”, vult Kramer aan. De Randamie; “Deze transitie vraagt daarom om liefdevol leiderschap. We gaan naar een steeds verder automatiserende toekomst toe waar heart skills harder nodig zijn dan hard skills. Heart skills als het gaat over het openstaan voor onderlinge verschillen, het beluisteren daarvan en vaardigheden voor inclusieve besluitvorming.”
En dat luisteren is niet altijd even vanzelfsprekend. “Wat ik constateer als maatschappelijke trend, is dat we over het algemeen heel goed zijn in hele slechte gespreksvoering”, vertelt Kramer. “We nemen vaak niet de tijd om werkelijke gesprekken te voeren en echt te horen wat een ander zegt. In plaats daarvan werken we taakgericht en pushen we bullet point meetings. Verder hebben we een cultuur met elkaar gecreëerd die meningen vastzet in plaats van aan te moedigen op creatie en contact.” Om die werkelijke gesprekken binnen organisaties aan te moedigen, maakt de corporate antropoloog gebruik van methodieken als Jamsessies en Deep Democracy. Deep Democracy is een methode en filosofie die staat voor een inclusieve en participatieve benadering van besluitvorming, waarbij alle stemmen gehoord worden en het potentieel van de groep ten volle benut wordt.
“De zoektocht naar een evenwichtige D&I-balans kun je beschouwen als een jamsessie, waarbij je improviserend muziek met elkaar maakt. Met elkaar jammen betekent voor mij: je open, hoopvol en kwetsbaar in het ongewisse storten. Met de vaardigheid om je eigen geluid goed te laten klinken en voortdurende oefening in zelfreflectie en het lef om open en nieuwsgierig de eerste stap te zetten. Invoegen en tegelijkertijd je eigen geluid laten horen. Dan ontstaat de magie en verhef je elkaar.” De Randamie: “Dit zie ik ook terug in mijn rol als bandleider, waarin ik de gemene deler probeer te vinden van muzikanten, de visie neerzet en hen uitnodig die visie samen in te kleuren. Daarbij is het enorm belangrijk om niet op iemands anders stoel te gaan zitten, want anders had ik diegene niet uitgenodigd om juist daar te zitten. Datzelfde wordt nu gevraagd van leiders in organisaties.”
“Medewerkers verwachten tegenwoordig ook niet anders en willen gehoord worden”, merkt De Randamie op. “De werkvloer is zo verweven met de maatschappij dat deze eigenlijk een hele gezonde druk uitoefent op die top. Mensen willen zich committeren aan een organisatie die zich uitspreekt over maatschappelijke kwesties. Een bedrijf waar zij zich mee identificeren en gezien willen worden, omdat werk zo’n groot onderdeel is van hun leven. Het is niet meer inklokken en uitklokken. Als die mensen voor jouw organisatie door het vuur willen gaan, ga je dat ook merken op je balans en in je resultaten.”
Al gaandeweg piketpaaltjes blijven slaan
De reis naar een (meer) inclusieve bedrijfscultuur zal tijd kosten, maar de wil en motivatie is er bij veel bedrijven. Om die energie vast te houden, mag de weg ernaartoe daarom ook gevierd worden. “Het is een marathon en geen sprint. Juist daarom moeten we genoeg piketpaaltjes blijven slaan”, benadrukt Glenn. “We zijn hier niet binnen een jaartje klaar mee. Er is geen formule voor diversiteit of inclusie. Vandaar dat het ontzettend belangrijk is om de progressie die gemaakt wordt op dit thema te blijven vieren. Daar is Diversity Day een mooi voorbeeld van.” Kramer: “Diversity Day laat voor mij prachtig zien hoe er binnen alle organisaties aandacht is gekomen voor dit thema. Dat is een heel mooi initiatief, wat slechts een paar jaar oud is en - gecombineerd met het diversiteitscharter - een enorme impact heeft.”
De masterclass Inclusief Leiderschap - Rhythm of Life vindt plaats op 21 september in het AFAS Theater in Leusden. Alle informatie en tickets zijn te vinden op rhythmoflife-event.nl Voor groepen vanaf 5 personen geldt een korting. Het AFAS theater is goed toegankelijk en de masterclass zal getolkt worden door gebarentolken.
