Alex Tess Rutten over het Diversiteitsadvies: ‘Gelijke kansen nog altijd een illusie’
Het 70-jarig bestaan van de SER kent veel memorabele mijlpalen. In de top van het Nederlandse bedrijfsleven werken relatief weinig vrouwen en mensen met een migratieachtergrond. Het SER-advies Diversiteit in de top: tijd voor versnelling was een doorbraak in de jarenlange discussie over wel of geen dwingende maatregelen.
Dorine van Kesteren
Aan het woord
Alex Tess Rutten,
oud-voorzitter studentenvakbond LSVb
Is het diversiteitsadvies van de SER inderdaad een mijlpaal?
“Gelijke kansen op de arbeidsmarkt zijn nog altijd een illusie”, zegt Alex Tess Rutten, oud-voorzitter van studentenvakbond LSVb. “Gender, sociaaleconomische achtergrond en etniciteit hebben een doorslaggevende invloed. Met dit advies heeft de SER de al jaren durende discussie over wel of geen dwingende maatregelen beslecht – en dat is een doorbraak.”
‘Het publieke debat ging vooral over het ingroeiquotum’, maar het advies is veel breder’
“Ik vind het wel jammer dat het publieke debat daarna vooral ging over het ingroeiquotum (zie kader onderaan). Het advies is veel breder dan dat en bevat ook aanbevelingen om in niet-beursgenoteerde bedrijven en in lagere functies meer diversiteit te creëren. De SER benadrukt dat diversiteit en gelijke kansen alleen haalbaar zijn met een integrale aanpak, waarbij de inzet van overheid, bedrijven én burgers nodig is. Het moet bijvoorbeeld ook gemakkelijker worden om werken, leren en zorgen te combineren. Denk aan toegankelijke kinderopvang, goede verlofregelingen en flexibele werktijden.”
Dit artikel verscheen eerder in het decembernummer van het papieren tijdschrift van SERmagazine. Dit verschijnt 5 keer per jaar.
“Ik heb een groot rechtvaardigheidsgevoel. Het is kwalijk dat het in een welvarend land als Nederland nog steeds uitmaakt waar je wieg heeft gestaan. Lang niet alle mensen die het voor het zeggen hebben, zien in dat hun positie niet alleen te danken is aan talent en inzet, maar zeker ook aan geluk en de juiste omstandigheden. Daar kan ik me over opwinden.”
‘Het is kwalijk dat het hier nog steeds uitmaakt waar je wieg heeft gestaan’
“In 2019 was ik betrokken bij het jongerenadvies van de SER. Ook daarin hebben we de tweedeling in de samenleving aangekaart. Er is een groep jongeren die op weg wordt geholpen door ouders met een goed netwerk en een goed gevulde portemonnee. Aan de andere kant staan de jongeren die hard moeten werken naast hun studie om een al te hoge studieschuld te voorkomen. Die hebben dus geen (financiële) ruimte voor een relevante bestuursfunctie of andere nevenactiviteiten. Ze hebben vaak ook geen ouders die hun kunnen vertellen waar de stages en interessante vacatures te vinden zijn. Dit alles verkleint hun baankansen aanzienlijk.”
“Daarbij komt dat jongeren door het leenstelsel met een gemiddeld hogere studieschuld aan hun volwassen leven beginnen dan vroeger. Daardoor hebben ze een langzamere start. Dit treft de kinderen van minder bemiddelde ouders ook harder.”
Wat moet er nog meer gebeuren?
“Om toegang tot de arbeidsmarkt voor vrouwen en mensen met een andere achtergrond even vanzelfsprekend te maken, is het belangrijk dat zij al in het onderwijs volop meedoen. Het zou goed zijn als opleidingsinstellingen een actievere rol speelden bij het vinden van stageplaatsen. Dan worden studenten daarbij minder afhankelijk van hun ouders.”
‘Zorg dat het onderwijs álle leerlingen voldoende kwaliteit en ondersteuning kan bieden’
“Verder zou ik flink investeren in het onderwijs, zodat dit álle leerlingen voldoende kwaliteit en ondersteuning kan bieden. Op dit moment sturen ouders die het kunnen betalen, hun kinderen op grote schaal naar privébijles, huiswerkbegeleiding en examentraining. Dat begint al op de basisschool, waar kinderen na schooltijd getraind worden om zo hoog mogelijke citoscores te halen. Deze opkomst van het schaduwonderwijs is een zorgwekkende ontwikkeling, die gelijke kansen in de weg staat.”
Advies Diversiteit in de top, tijd voor versnelling
Diversiteit bij bedrijven – of liever gezegd: het gebrek daaraan – is al jaren onderwerp van gesprek. In 2013 stelde de overheid een wettelijk streefcijfer vast voor het aantal vrouwen in grote bedrijven: besturen en raden van commissarissen moesten voor 30 procent uit vrouwen bestaan. Deze vrijwillige norm werd in de praktijk door slechts een op de twaalf bedrijven gehaald. Daarom vroeg het kabinet de SER in 2018 om raad: hoe kunnen de obstakels voor diversiteit in de top van het Nederlandse bedrijfsleven uit de weg worden geruimd?
In het advies Diversiteit in de top: tijd voor versnelling (2019) maakte de SER een einde aan de vrijblijvendheid. Een van de aanbevelingen was een verplichtend ingroeiquotum: als bij een vacature in de raad van commissarissen een man wordt benoemd, terwijl het aandeel vrouwen nog geen 30 procent is, dan wordt de benoeming nietig verklaard. Al drie maanden na het advies nam de Tweede Kamer deze aanbeveling met een grote meerderheid over. Voor een bredere groep van ongeveer vijfduizend bedrijven stelde de SER andere maatregelen voor. Zij moeten hun eigen streefcijfers bepalen voor top en subtop. Met een speciaal programma helpt de SER hen bij het opstellen en monitoren van hun diversiteitsplannen.
