Toekomstperspectief voor agrifood, water en natuur
De grootste veranderingen komen van onderop. Ze beginnen bij burgers, werkenden, ondernemers, boeren en maatschappelijke organisaties. Als nieuw beleid daarbij aansluit, worden de bewegingen vanuit de basis versterkt, verbreed en versneld.
Leestijd: 3 minuten
Column van:
Voorzitter SER
Niemand hoeft de 620.000 werkenden in de sectoren agrifood, water en natuurbeheer te vertellen dat toekomstbestendig beheer van water, bodem en natuur om fundamentele veranderingen vraagt. Veel organisaties, bedrijven en werkenden zijn al lang bezig met oplossingen voor het omgaan met ecologische grenzen en de schaarste aan menskracht, ruimte en water. Ze zetten samenwerkingen op, ontwikkelen nieuwe werkwijzen, doen nieuwe kennis op en geven daarmee vorm aan de transitie.
De afgelopen maanden heb ik bij werkbezoeken prachtige voorbeelden gezien van bedrijven en organisaties die in partnerschap met hun omgeving bewijzen dat goede verdienmodellen en verduurzaming goed samengaan. Zo zijn er ‘bouwboeren’ die gewassen als hennep, vlas en mycelium telen, die in een biobased factory worden verwerkt tot bijvoorbeeld wandpanelen en isolatiemateriaal. Een innovatie waarbij iedereen wint: boeren krijgen een nieuw verdienmodel, de maakindustrie een economische impuls, de circulaire economie een boost en de bewoners van biobased woningen een gezonde en energiezuinige woning.
Transities kunnen worden versneld als de energie gaat naar wat mensen willen en kunnen. Veranderingen gaan vliegen als de wensen, behoeften en belangen van alle betrokkenen serieus worden genomen. Als mensen de mogelijkheid hebben of krijgen om hun gedrag te veranderen of andere keuzes te maken.
Het SER-advies ‘Werken aan veranderkracht. Naar een toekomstbestendige arbeidsmarkt in agri en food, water en bodem, natuur en leefomgeving’ is daarom bewust aan de kant van bedrijven, organisaties en werkenden gaan staan. Nederland is de tweede voedselexporteur ter wereld en staat internationaal bekend om zijn grensverleggend waterbeheer. Als er één land de potentie heeft om koploper te worden in duurzame voedselproductie en toekomstbestendig beheer van water, bodem en natuur, dan is het Nederland. Door de arbeidsmarkt daarop voor te bereiden, scheppen we nieuw perspectief voor landbouw, water en natuur. Een perspectief dat de afgelopen jaren zwaar werd gemist.
We kunnen de transitie van onderop versnellen. Bijvoorbeeld door de leercultuur te versterken en een duidelijk beeld te scheppen over wat er op bedrijven afkomt qua regelgeving, technologie en marktontwikkeling, zodat er zicht komt op wat die ontwikkelingen vragen van de kennis, competenties en vaardigheden van medewerkers. Door in te zetten op een breed aanbod van onafhankelijke, toegankelijke, praktisch toepasbare kennis en advies en een breed aanbod van scholing, waaraan ook de O&O-fondsen van de betrokken sectoren bijdragen. Door samen met belanghebbenden realistische transitiepaden uit te werken, zodat bedrijven en organisaties handvatten en de nodige ondersteuning krijgen om daadwerkelijk om te kunnen schakelen. En vooral ook door middel van een constructieve dialoog tussen agrarische ondernemers, vakbonden, milieuorganisaties en burgers over een visie op die economie waarin de groenblauwe sector een sleutelrol speelt.
Als werkgevers en werknemers voorop gaan, kan de overheid niet achterblijven. De politiek móet keuzes maken. Dat vraagt een richtinggevende (kabinets)visie op de toekomst waarop de sectoren landbouw, voedsel, water en natuurbeheer langere tijd kunnen bouwen. Die visie is nodig om Nederland in de koploperspositie te krijgen en te houden.
De SER kiest voor een pragmatische aanpak : laten we nu investeren in sociaal kapitaal, in de verbetering van de veiligheid en de kwaliteit van werk. In een toekomstbestendige arbeidsmarkt, die steeds meer mensen en bedrijven aantrekt. Niemand mag achterblijven. Boeren, vissers, natuurbeheerders en boswachter, voor ieder mens zijn bestaanszekerheid en toekomstperspectief van essentieel belang. Door met alle betrokkenen, inclusief de overheid, samen te werken, voorkomen we dat deze transitie verliezers kent. Een transitie is pas succesvol als iedereen wint. Nobody wins, unless everybody wins.
