De Rotterdamse haven moet de ‘waterstofhub’ van Europa worden. Daar wordt hard aan gewerkt, onder meer met de bouw van een enorme waterstoffabriek van Shell. Om de Europese doelen voor groene energie te halen, is het belangrijk dat Europa snel met regels voor de waterstofsector komt, zegt Randolf Weterings van het Havenbedrijf Rotterdam.
Tekst: Berber Bijma
Aan het woord
Randolf Weterings, manager hernieuwbare energie, elektrificatie en waterstof Havenbedrijf Rotterdam
Waterstof is geen nieuwkomer in Rotterdam. Al decennialang gebruiken raffinaderijen in de haven waterstof uit aardgas voor de productie van onder meer brandstoffen. Jarenlang was dat ‘grijze’ waterstof: bij de productie kwam CO2 vrij, die de lucht in ging. Dat kan ook anders, namelijk met blauwe waterstof, waarbij de CO2-uitstoot wordt afgevangen en opgeslagen. Nog duurzamer is groene waterstof: geproduceerd met duurzame energie en zonder CO2-uitstoot.
‘Groene waterstof is een goed alternatief voor olie’
Blauwe en met name groene waterstof gaan een grote bijdrage leveren aan het halen van de klimaatdoelstellingen, vertelt Randolf Weterings. Hij is manager hernieuwbare energie, elektrificatie en waterstof bij het Havenbedrijf Rotterdam. “Groene waterstof is een goed alternatief voor olie en bij uitstek geschikt voor de zware industrie, die niet met elektriciteit kan werken. Een voordeel boven elektriciteit is dat je met waterstof veel meer energie door één leiding kunt vervoeren – in de vorm van vloeistof of gas – dan de energie uit stroom die je door één kabel kunt vervoeren.”
Een jaar of vier geleden is de echte opschaling van groene waterstof in Rotterdam begonnen. Net voor de zomer van dit jaar werden de handtekeningen gezet voor de grootste groene waterstoffabriek van Europa, op de Tweede Maasvlakte. Eigenaar Shell wil de fabriek in 2025 operationeel hebben. De fabriek gaat dagelijks 50 tot 60 ton waterstof produceren, genoeg om iedere dag 2300 waterstofvrachtauto’s op te laten rijden.
Rotterdam heeft de perfecte ligging voor groene waterstof, stelt Weterings. “Alles ligt hier heel dicht bij elkaar: de windmolens op zee die de energie voor de productie leveren, de productiefabrieken én de afnemers die groene waterstof in hun productieproces gebruiken. Shell is de eerste die de stap heeft gezet, nu gaan anderen volgen.”
Grote ambities
De ambities voor de langere termijn zijn groot. Rotterdam is nu al een belangrijk energieknooppunt in Europa. De haven transporteert driemaal zoveel energie als Nederland zelf gebruikt. Ook voor waterstof wil Rotterdam een centrale rol gaan spelen. “Rotterdam gaat de waterstofhub van Europa worden”, zegt Weterings. “We hebben hier al veel voorzieningen en een perfecte ligging om waterstof verder te vervoeren naar de industriegebieden in bijvoorbeeld Limburg en Duitsland.”
In 2050 wil Rotterdam jaarlijks 20 miljoen ton waterstof naar industriegebieden vervoeren. Dat kan lang niet allemaal in de eigen haven geproduceerd worden. Import en doorvoer wordt daarom een belangrijk deel van de Rotterdamse waterstofsector.
Omschakeling
Om de ambities te realiseren, zijn er nog wel wat hindernissen te nemen. Weterings: “We hebben nog te weinig niet-fossiele brandstoffen voor de waterstofproductie, er moeten meer waterstoffabrieken komen en het gebruik moet toenemen. Waterstof heeft de potentie om overal ingezet te worden, maar veel sectoren werken er nog niet mee. Die moeten behoorlijk snel omschakelen. Dat is bijvoorbeeld voor de luchtvaart en de zeevaart een flinke uitdaging.”
‘De Green Deal van de EU heeft een enorme boost aan waterstof gegeven’
Voor een succesvolle transitie is bovendien Europese regelgeving nodig. “De Green Deal van de EU heeft een enorme boost aan waterstof gegeven”, zegt Weterings. “We hebben nu meer duidelijkheid over de definitie van blauwe en groene waterstof en de ambities van Europa. Iedereen weet nu welke kant het opgaat. Dat maakt dat een bedrijf als Shell zo’n enorme investering in een waterstoffabriek kan doen.”
Bovenop de Green Deal is nu snel Europese regelgeving nodig om ook andere sectoren aan te zetten tot de overstap op waterstof. “Er moet bijvoorbeeld een certificeringsinstrument komen dat ervoor zorgt dat de waterstof die we gaan importeren uit verre landen echt groen of blauw is. Ik weet dat er hard wordt gewerkt aan regels maar het is een race tegen de klok. Bedrijven wachten op regels voor eerlijke concurrentie voor ze gaan investeren. Dus bij de doelen die Europa voor de inzet van waterstof stelt, moet datzelfde Europa ook heel snel de regels leveren.” Als dat gebeurt, kan Nederland volgens Weterings de komende decennia enorm profiteren van groene waterstof. “Nederland is perfect gepositioneerd om voorloper te worden in deze sector.”
Dit artikel verscheen ook in het papieren themanummer van SERmagazine over Europa (2022 #4).
Dwingende klimaatseisen, 49% minder broeikasgassen in 2030 en rond 100% in 2050 vragen een drastische verandering van het energiesysteem en het industrie- en grondstoffensysteem. Volgens het Klimaatakkoord biedt waterstof de mogelijkheid om “grote hoeveelheden duurzame energie op kosteneffectieve manier in het systeem te passen en om nieuwe circulaire processen en waardeketens in de Nederlandse economie op te bouwen.” Nederlands uitgangspositie om een rol voor waterstof voor te bereiden is kansrijk. We beschikken over een omvangrijke procesindustrie die al waterstof gebruikt, een groot windpotentieel op de Noordzee en gasinfrastructuur en –kennis.
