• 
• 

‘Het begint bij uitvinden what really makes you tick’

Monique van Dijken Eeuwijk is advocaat en counsel bij NautaDutilh en gespecialiseerd in governance en (toezichts)wet- en regelgeving voor financiële instellingen en professional services firms. Zij is binnen NautaDutilh voorzitter van het Benelux sector team Professional Services Firms. Van Dijken Eeuwijk adviseert als boardroom counsel onder meer de Big Four over uiteenlopende (inter)nationale kwesties en ontwikkelingen. “Na mijn studies – eerst Europese Studies en daarna Rechten – wilde ik geen advocaat worden. Ik dacht: dan moet je de hele dag procederen en in conflicten zitten. Dat leek me weinig bevredigend; ik voel juist de behoefte samen iets te bóuwen. Ik wil ertoe doen, echt verschil maken vanuit mijn expertise op het gebied van governance en intern en extern toezicht voor ondernemingen met grote maatschappelijke impact.

Kernbegrippen binnen Van Dijken Eeuwijks advisering zijn een rotsvast vertrouwen in het belang van langetermijnwaardecreatie en daarvoor verantwoordelijkheid nemen, wat in vruchtbare aarde valt bij de boards waar ze over de vloer komt. “Zij doordenken, doorleven en doorvoelen dit. Dat heeft deels te maken met de negatieve aandacht tijdens en na de crisis, maar eveneens met een intrinsieke motivatie het geschonden vertrouwen te willen herstellen. Mijn cliënten kunnen en willen hier niet omheen, ze geloven en voelen dat ze een rol en verantwoordelijkheid hebben. De tijden van greed is good (Van Dijken-Eeuwijk verwijst naar de wereldberoemde uitspraak van personage Gordon Gekko uit de filmklassieker Wall Street, redactie) zijn definitief voorbij – meer dan ooit willen mijn cliënten verschillende vormen van waarde creëren voor verschillende belanghebbenden.”

Ken uzelve

Ondernemingen willen, ondanks de hete adem van kortetermijnbelangen waardoor zij deels geregeerd worden, tijd om hun langetermijnwaardestrategie te executeren. Daarin besloten ligt de noodzaak van bereidheid tot echte, doorwrochte soul searching. “Ondernemingen vragen zich af wat de why is: waartoe zijn wij op aarde, wat is onze  purpose en welke waarden, wat voor cultuur hebben wij in onze organisatie nodig om onze purpose te realiseren? Dezelfde soul searching zouden wij als persoon moeten doen, ook daar waar het gaat om diversiteit en de combinatie van carrière, ambitie en gezin. What really makes you tick, waarvan gaat je hart sneller kloppen, wat vind je echt belangrijk? Het is mijn overtuiging dat zowel voor de onderneming als voor de persoon van belang is te begrijpen dat je alleen kunt worden wie je bent en dat je slechts je purpose kunt realiseren als je de reflecties en percepties van anderen onderkent en omarmt.” Van Dijken Eeuwijk denkt dagelijks met bestuurders en toezichthouders na over langetermijnwaardecreatie en adviseert over de daarbij behorende interne governance en het externe toezicht, maar past bovenstaande principes ook toe in haar privé leven. Ze heeft daartoe haar eigen ‘Raad van Commissarissen’ in het leven geroepen. De leden: 3 CEO’s, haar man, haar moeder en een goede vriendin. Zij reflecteren samen op haar acties, woorden en toekomst. Ze geven goudeerlijke feedback. “Mijn significant others maken mij mede tot wie ik ben. Als je denkt dat je het allemaal alleen kan, dat het alleen maar om jouw perspectief gaat, dan kun je volgens mij nooit echt goed doen for the greater good, dan ben je niet in staat om het reflectieve, kwetsbare en dienende leiderschap te tonen dat voorwaarde is om te komen tot langetermijnwaardecreatie. Mijn ‘rvc‘ helpt me daarbij. Als je jezelf en je waarden kunt bekijken door verschillende lenzen, raak je verbonden met het grote geheel en kun je echt iets bijdragen en teruggeven.”

Welbegrepen eigenbelang

Om bestuurders en commissarissen te helpen bij het realiseren van de purpose van hun onderneming, maar ook om concrete invulling te geven aan dat wat intern en extern toezicht vraagt, ontwikkelde Van Dijken Eeuwijk een Integrated Agenda for the Supervisory and Management board. Binnen die agenda is strong internal governance on value creation essentieel. Ze formuleerde 12 vragen, die elk correleren aan een specifieke stap in het waardecreatieproces en die erop gericht zijn om de hamvraag te kunnen beantwoorden: ‘How do you ensure the continous believe of your stakeholders that you keep to your strategic promisses?’. “Waardecreatie begint bij het identificeren van stakeholders. Je zult versteld staan hoe weinig organisaties dat al echt doen: ze benoemen er hooguit 2 of 3. Er zijn er veel meer en de belangen lopen uiteen. Beleggers willen geld verdienen, het belang van de aandeelhouder is continuïteit van de onderneming, je werknemers willen een fijne werkomgeving en sommige van je cliënten vinden bijvoorbeeld duurzaamheid essentieel, terwijl anderen heel andere verlangens hebben. Het is essentieel hiervan doordrongen te zijn, wil je waarde kunnen creëren voor je stakeholders en transparant kunnen zijn over welke van hun verwachtingen je kunt waarmaken en welke niet. Alleen zo borg je dat je je als onderneming aan je beloften houdt. Het begint bij een goede stakeholderdialoog en transparantie”.

Organisaties voorbij de short term laten kijken, is niet eenvoudig, erkent Van Dijken Eeuwijk. “Een grote uitdaging hierbij is dat de financiële markten en investeerders de overtuiging lijken te hebben dat ‘doing good for the greater good’ voortkomt uit altruïsme dat alleen maar geld kost. Dat is onzin.” Ze haalt het voorbeeld aan van grote bierbrouwerijen die investeren in waterprojecten in ontwikkelingslanden. “Dat doen ze – naast de overtuiging dat ze verantwoordelijkheid dragen voor de wereld waarop en waarin we leven, en dus voor het milieu en de mensen aldaar – ook uit welbegrepen eigenbelang. Voldoende en schoon water is essentieel voor het voortbestaan van de brouwerij. Als dat er niet meer is, dan valt er simpelweg niets meer te brouwen.” Doing good for te greater good is kortom essentieel voor de continuïteit van de onderneming. Van Dijken Eeuwijks overtuiging is dat ondernemingen het risico van not doing good for the greater good en dus het risico van het onvoldoende borgen van de continuïteit van de onderneming zouden moeten inprijzen in de waarde van de onderneming. Zij zouden die informatie moeten communiceren in hun financiële verantwoordingen en bestuursverslag. “Maak transparant wat dat risico is. Door deze transparantie zullen de financiële markten en investeerders de onderneming anders gaan beschouwen en waarderen.” Het zou een doorbraak kunnen betekenen: “Hopelijk ziet men dan in dat óók voor de short term investors de lange termijn de voorkeur zou moeten verdienen.”

No balance bitch

Verantwoordelijkheid nemen en langetermijnwaarde creëren voor al je stakeholders staat voor Van Dijken Eeuwijk onvermijdelijk in relatie tot het omarmen van diversiteit en van inclusiviteit. “Alles is interconnected en interdependent. Ga maar terug naar de eerste stap van het waardecreatieproces: het kennen van je stakeholders en de dialoog met hen aangaan. Ik, als blanke vrouw van in de 40, kan een goede dialoog voeren met een zwarte jongen van 20 – maar wij zullen elkaar nooit helemaal kunnen doorgronden en begrijpen. Organisaties moeten simpelweg een afspiegeling zijn van de maatschappij, van hun stakeholders. Vrouwen zijn daar onderdeel van. Alle stakeholders kijken door een andere lens, die weidse blikken heb je nodig voor het uitvoeren en aanpassen van je strategie, voor het realiseren van je purpose.”

Van Dijken Eeuwijk zal de eerste zijn om toe te geven dat het vrouwen niet altijd makkelijk gemaakt wordt hun plek te vinden binnen organisaties: dat geldt zowel voor de top als de lagen daaronder. “Als je een gezin bouwt, is het pittig. We zouden ons bewust moeten zijn van oplossingen hiervoor. Mijn cliënt PwC biedt bijvoorbeeld juist in de kwetsbare periode van het stichten van een gezin de mogelijkheid voor ambitieuze medewerkers even ‘pauze’ te nemen in verschillende carrièrepaden. Je kunt je klim even ‘on hold’ zetten, zonder dat je carrière of je partnerkans verkeken is. Vrouwen én mannen maken hier dankbaar gebruik van.” Het mes snijdt aan 2 kanten: “De people engagement score bij PwC is heel hoog: 83 procent.”

Behalve de puzzel hoe je een carrière met een gezin combineert, is het nog steeds geen uitzondering dat vrouwen klein gemaakt worden – voor sommigen reden om zich terug te trekken. Van Dijken Eeuwijk kreeg onlangs zelf te maken met een kleinerende opmerking, maar uit haar geamuseerde toon blijkt direct dat die haar niet diep geraakt heeft. “Ik was vers benoemd in de Governance Risk & Compliance Committee van de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants. Er kwam een man op me af die zei: ‘Leuk zeg, dat je benoemd bent! Maar jij ziet er dan ook heel leuk uit.’” Zij stond echter geen moment met haar mond vol tanden: “Ik begon hard te lachen en vroeg de man wat die opmerking nou eigenlijk over hém zei.”

Die luchtige houding gunt Van Dijken-Eeuwijk andere vrouwen ook enorm. “Ik spreek geregeld vrouwen die met mij hun uitdagingen delen ten aanzien van het nemen van de volgende stap. Die stap neemt frustraties met zich mee. Ze worstelen met hoe ze kunnen voldoen aan verwachtingen op kantoor en in hun privéleven. De maatschappij, politiek Den Haag en ondernemingen kunnen meer doen om vrouwen daarbij te ondersteunen, maar ik adviseer hen ook om thuis het gesprek aan te gaan. Om carrière te maken moet je je óók thuis écht uitspreken over je ambitie. Dat betekent ook hier transparant zijn over welke verwachtingen je wel zult gaan waarmaken en welke niet. Daarbij hoort taken verdelen met je partner en taken uitbesteden. Dáár begint het.”

Je realiseren dat je moet kiezen, dat je niet alles kunt hebben, hoort daar ook bij. Een topcarrière levert je veel op in termen van bagage, geestelijk kapitaal en impact, maar kost net zo goed wat. “Voor mij betekent het bijvoorbeeld dat ik doordeweeks niet altijd bij mijn gezin kan zijn. Als het gaat om het realiseren van je ambitie en omgaan met negatieve reacties in je omgeving, kan ik alleen maar zeggen dat het heel belangrijk is om uit te vinden what really makes you tick. Als je weet wat je intrinsieke motivatie is, als je écht weet wat je wilt, zul je je ambitie makkelijker kunnen realiseren en kun je negatieve reacties veel makkelijker naast je neerleggen. Je raakt niet van je pad als je weet wat je drijft.”

Ze vertelt over een trui met daarop de tekst No Balance Bitch die ze tegenwoordig op het hockeyveld draagt, waar ze zaterdags te vinden is met haar dochters. Met schaterlach: “Ja, van die tekst moest ik eerst ook even fronsen.” Het motto is van een aantal topvrouwen van McKinsey, die geïnspireerd raakten door een filmpje op YouTube van de populaire Amerikaanse vlogger Kristina Kuzmic, die filmpjes plaatst met thema’s als moederschap en carrière. Kuzmic’ filmpje screw balance, waarin zij met microfoon de straat opgaat om mannen te vragen hoe zij balans vinden tussen werk en zorg, sloeg in als een bom. Kuzmic concludeerde in de vlog dat mannen die vraag nooit krijgen en vrouwen voortdurend, waardoor de laatsten zich verplicht voelen alle ballen in de lucht te houden – wat uiteindelijk ten kosten gaat van hun geestelijk welbevinden. “Balans is een vies, vies woord, dat we moeten vervangen door een piepje. Het gaat erom te kiezen, dat is essentieel voor je geestelijke gezondheid”, aldus Kuzmic. Van Dijken Eeuwijk: “Zo kwamen de McKinsey-dames op de tekst No Balance Bitch. Een boodschap waar ik het mee eens ben. Als je niet weet wat je drijft, laat je je wellicht aanpraten dat je altijd alles moet kunnen en doen. Je hoeft niet alles te doen, dat is een mission impossible. Dan voel je je schuldig en knap je af. Die boodschap deel ik graag met alle jonge, ambitieuze vrouwen.”

Geen slachtofferschap

De waarde van zelfkennis is overduidelijk, maar dat neemt natuurlijk niet weg dat conservatieve bestuurders minder snel kiezen voor vrouwen aan de top. Van Dijken Eeuwijk onderschrijft hoe belangrijk het is dat bedrijven diversiteit en inclusiviteit ademen, maar ageert tegen het pushen van meer vrouwen aan de top als doel op zich. “We willen vrouwen op alle niveaus, niet alleen omdat dat het eerlijk is – vrouwen en mannen zijn immers gelijkwaardig –  maar ook omdat het onontbeerlijk is wil je een echte dialoog kunnen voeren met je stakeholders, wanneer je daadwerkelijk verantwoordelijkheid wil nemen voor society and societal interests, je de continuïteit van je onderneming wil borgen en dus wil sturen op langetermijnwaardecreatie. It’s a business decision. Maar om vrouwen aan de top te krijgen, moeten we vooral focussen op een goed gevulde pijplijn. Een tijdelijk quotum, zodat we eerder kritische massa van vrouwen op sleutelposities bereiken, zou daarbij zeker kunnen helpen. Wat níet helpt, is slechts op de top focussen. Dat is te simpel en leidt tot weerstand. Diverser worden is een proces dat tijd kost, een proces dat een niet-aflatend commitment eist van de rvb en rvc, van de tone at the top. Dat vraagt om een cultuur die door inclusiviteit wordt gevormd en gekend. Dat vraagt om ‘voorbeeld-vrouwen’ en ‘voorbeeld-mannen’. We moeten beter uitleggen waarom diversiteit en inclusiviteit onontbeerlijk is.”

Van Dijken Eeuwijk is ervan overtuigd dat creating the world we want is a much more subtle and effective way of operating than destroying the one we don’t want anymore. Stop geen energie in kapotmaken wat je niet bevalt en don’t play the blame game. Mopperen mag heus wel eens, maar alleen als je je daarnaast vooral inzet voor hoe het beter kan. Zo voeg je waarde toe.” Daarbij hoort simpelweg geen ‘slachtofferschap’: “Als vrouwen te veel benadrukken hoe moeilijk het ze gemaakt wordt en te veel inzoomen op het feit dat enkel het vrouw-zijn hen in de weg heeft gestaan aan het vormgeven van hun carrière en het realiseren van hun ambities, dan diskwalificeren zij zichzelf. Dan loop je het risico jezelf buiten de discussie en dus buiten enige vorm van invloed te plaatsen. Als we met de Women Corporate Directors Foundation bijeenkomen – een wereldwijde community van invloedrijke vrouwelijke bestuurders en commissarissen – gaat het over alles wat in de maatschappij, in de ondernemingen, binnen de boards speelt. Over hoe hier aandacht en opvolging aan te geven binnen onze boards, en hoe wij vrouwen elkaar daarin kunnen helpen. Het gaat over onderwerpen als innovatie, transformatie en meer, maar nóóit over het pushen van vrouwen aan de top als een enkel doel op zich. Voor mij treffen de persoonlijke en zakelijke waarden elkaar in de overtuiging dat with recognising and truly owning responsibility for your purpose, comes greater value. For you as a person, for you as a company.”

Tekst Nicole Gommers