• 
• 

Hij: ‘Dat clichés kloppen.’ Zij: ‘Dat clichés niet kloppen.’

Margriet Tiemstra ontvangt in de luisterrijke Admiraliteitskamer van het Scheepvaartmuseum in Amsterdam, waar zij tot haar spijt haar laatste maanden als toezichthouder beleeft – haar derde termijn zit er bijna op. Juist in deze ‘Heerenkamer’, waar vroeger de admiraliteitsheren vergaderden, delen Tiemstra en Harry van Dorenmalen hun gedachten over de trage doorstroom van vrouwen naar de top. Bij binnenkomst pakken de twee de draad van hun eerdere ‘koffiedate’ meteen weer op. Van Dorenmalen noemt de naam van een conservator van het Scheepvaartmuseum en vraagt enthousiast of Tiemstra hem kent, want: “We zaten vroeger samen bij de zeeverkenners!” Ons-kent-ons dus, maar Tiemstra en Van Dorenmalen zelf gaan niet zover terug: zij leerden elkaar pas kennen in september 2017, op het Jaarevent van Stichting Topvrouwen.

Blanco en ontvankelijk

De oproep van de BNR-radiomakers op dat event om een buddy in het publiek te vinden, was een kolfje naar Tiemstra’s hand: “Ik zag Harry in het publiek en wist dat hij een lange carrière als algemeen directeur van IBM Nederland achter de rug had. Dat maakte me nieuwsgierig. Ik vroeg me af of IBM, vanwege de Amerikaanse roots, een hard en snel bedrijf was en welke persoonlijkheid Harry dan zou hebben. Ik corrigeer mezelf altijd direct bij dit soort vooringenomen gedachten – bij nieuwe banen verdeel ik altijd een A4 in twee en schrijf ik links wat ik denk en rechts wat ik hoor en toets. Ik wil niet meteen een mening hebben, ik ben liever een droge spons in een bak water die ik ’s avonds uitknijp om te zien wat ik heb opgehaald – blanco en ontvankelijk. Dus ik vond het meteen een prima idee om Harry te vragen voor een koffiedate.” Van Dorenmalen: “Precies die mentaliteit spreekt me zo aan. Wil je iets? Vráág het gewoon. Initiatief nemen, zonder daar angstig over te doen, dat helpt je vooruit.” Met een klaterende lach: “Overigens is het vooral Margriet die míj vooruit helpt hoor, want behalve dat we praten over de doorstroom van vrouwen, koppelde ze me ook aan een startup waar ik commissaris word.” Tiemstra’s verhaal over clichés toetsen spreekt Van Dorenmalen erg aan, hoewel hij er een eigen draai aan geeft. “Er doet een aantal clichés over de toegevoegde waarde van vrouwen de ronde: ze zouden echt luisteren zonder vooringenomenheid, empatisch en creatief zijn, zorgen voor instant warmte tijdens vergaderingen. Ik had altijd al het idee dat die positieve clichés niet voor niets clichés zijn – die eigenschappen zijn daadwerkelijk op veel vrouwen toepasbaar. Mijn ontmoetingen met Margriet bevestigen dat beeld. Om maar een voorbeeld te noemen: onze afspraak ketste door allerlei gedoe bij mij eerst drie keer af. Ik vond dat verschrikkelijk, putte me uit in verontschuldigingen.” Hij laat een appje zien met de nuchtere reactie van Tiemstra: ‘Die dingen gebeuren, we doen een nieuwe poging, tot binnenkort.’ “Snel daarna ging de ontmoeting gelukkig wel door. Ze zei helemaal niets over die ‘mislukte’ keren, geen ondertoon, geen geintje dat eigenlijk een seintje is. Dat vind ik significant. En al die andere positieve eigenschappen die vrouwen worden toegedicht, die zie ik óók terug.”

Motherhood statements

Beiden dragen gender diversity al een carrièrelang een warm hart toe. Tiemstra werkt nu op een plek waar diversiteit haast vanzelfsprekend is: in de directie van Univé Regio+ in Heerhugowaard, waar ze samen met Robert de Ruiter de directie vormt. “Ook de Raad van Bestuur van Univé bestaat uit twee vrouwen en een man. Juist omdat wij een coöperatie zijn, zijn we zeer gemotiveerd een afspiegeling van de maatschappij te zijn. We willen en moeten weten wat er op lokaal niveau speelt en vrouwen houden ons daarbij aangesloten. Mannelijk en vrouwelijk talent versterkt elkaar en gender diversity werkt verfrissend omdat de communicatie verandert. Ooit kreeg ik tijdens een vergadering te maken met een man die enorm zat te hakketakken op álles. Ik nam hem apart en zei hem wat dat met mij deed: ‘realiseer je dat door jouw gedrag bij mij de energie wegsijpelt’. Zoiets had niemand ooit eerder tegen hem gezegd, zei hij. Hij vond het prima, werd zich bewuster van zijn gedrag.”
Van Dorenmalen heeft zitting in de raad van commissarissen van KPMG, waar veel vrouwen instromen, maar waar het aantal vrouwelijke partners nog achterblijft. Voorzitter Bernard Wientjes zei onlangs in een interview met Stichting Topvrouwen niet onder stoelen of banken te steken dat hij graag een vrouwelijke CEO wil benoemen. Van Dorenmalen kan zich daarin vinden, maar steekt diversity graag breder in. Hij vindt KPMG ‘erg wit’, “als ik dat zo mag zeggen”, en heeft ook oog voor de LGBT-doelgroep, wat staat voor lesbian, gay, bisexual, transgender – iets wat hij meeneemt vanuit IBM, waar hij zich jarenlang inzette voor gelijke kansen voor deze doelgroepen. Mede door die verdienste werd hij in maart 2017, tijdens zijn afscheid als algemeen directeur van IBM, benoemd tot officier in de Orde van Oranje Nassau. Van Dorenmalen is blij met de aandacht voor diversiteit, maar vaak niet met de manier waarop. Hij stoort zich vooral aan het blijven herhalen van wat hij ‘motherhood statements’ noemt. “Daarmee bedoel ik het in de wereld slingeren van lege oneliners met een opvoedkundige boodschap, zoals ‘er moet een vrouwenquotum komen’, of nadruk leggen op negativiteit: ‘het is wéér niet gelukt.’ Wat schiet je ermee op om dat te blijven roepen? Blijven praten betekent blijven teuten.” Het interview vindt plaats op de dag dat Schiphol-topman Jos Nijhuis een ietwat onhandige opmerking over zijn opvolging maakte: het moest een man worden, omdat anders vrouwen overwicht zouden krijgen in de raad van bestuur. Nijhuis werd vervolgens gefileerd in de media. “De discussie over vrouwen aan de top wordt nu wel erg negatief, zo moet het niet. We moeten overgaan tot daden. Wil je voorloper worden, dan moet je simpelweg doen wat de front runners doen.”

Steen in de vijver

Tiemstra sluit zich daarbij aan. Ze zei ooit in een interview ervan te houden ‘een steen in de vijver te gooien’ en ‘andersom te denken’. Die houding heeft ze nog steeds waar het gaat om gender diversity. “Toen ik dat zei, was ik commissaris bij TMG en wilde ik een groep 18-jarigen een dag mee laten draaien in de board om tot nieuwe inzichten te komen. Andersom denken kan ook helpen bij diverser worden. Daarmee bedoel ik, net als Harry, niet te veel praten, gewoon dóen. Geef talent de vloer, maar zorg dat niemand zich het buitenbeentje voelt. Bij Achmea was ik de eerste vrouw in de Raad van Bestuur. Dan wordt er met argusogen naar je gekeken of je niet faalt. Ik had toen echt een sponsor nodig om staande te blijven. Een team heeft méér vrouwen nodig.” Van Dorenmalen: “En een leider moet dat aanvoelen. De top moet weten waarmee de groepen die nog ondervertegenwoordigd zijn in de top te dealen hebben. Je moet je er echt in verdiepen, vanuit intrinsieke interesse. We kunnen het ons simpelweg niet permitteren om grote groepen talentvolle mensen achter te stellen. Ik was ooit bij een bijeenkomst waar een leider zei zich hard te maken om LGBT’s, maar ondertussen iets anders uitstraalde. Hij verhaspelde de afkorting en moest tijdens zijn lezing opzoeken waar die afkorting ook alweer voor stond. Vergeet het dan maar. Leiders worden afgerekend op wat ze doen, dus actie is belangrijk. Pas als je aan de top een goede catcher hebt, wordt het een succes.” Tiemstra: “De tone at the top is echt cruciaal en diversiteit kun je niet delegeren naar HR.”

De kunst afkijken

Tiemstra en Van Dorenmalen vonden door de bias challenge een gelijkgestemde ziel. Tiemstra: “Zo’n buddysysteem werkt perfect. Je leert elkaar kennen, kunt tegen elkaar aanpraten over de dingen waar je tegenaan loopt.” De gedeelde visie sterkt bij het uitdragen van wat wél werkt. Van Dorenmalen: “Want dáár moeten we de nadruk op leggen. Kijk de kunst af bij concerns die het wel goed doen. Die opereren allemaal langs dezelfde lijn: er is een CEO die erachter staat en het probleem begrijpt, ze zeggen er iets over in de policy, ze wijzen rolmodellen aan die naar buiten toe treden, ze pakken de gebreken en leemten aan. Blijkt steeds maar weer dat vrouwen onderhandelen moeilijker vinden? Bied dan een workshop aan, zo deden we dat bij IBM. En tenslotte: cijfers helpen, of je het nou doet via interne quota of door de vinger aan de pols te houden. Als we de discussie die kant op krijgen, dán komt het goed. Ik zie in ieder geval lichtpuntjes.” Daartoe willen ze het stokje graag doorgeven aan anderen, en wat Tiemstra betreft het liefst aan DSM-topman Feike Sijbesma en Herna Verhagen, topvrouw van PostNL. “Als Sijbesma vertelt wat hij bij DSM doet, ook aan de menskant, hang je aan z’n lippen. Verhagen heeft natuurlijk een grote uitdaging: hoe houd je het concern overeind terwijl de postmarkt in elkaar dondert, terwijl je ook nog oog blijft houden voor diversiteit? Dat levert ongetwijfeld nieuwe, interessante inzichten op.”

Tekst Nicole Gommers