• 
• 

‘Er bestaat geen silver bullet’

Ze is vooralsnog de enige Nederlandse vrouwelijke CEO van een beursgenoteerde onderneming, met als ‘twin sister’ de Amerikaanse Nancy McKinstry van Wolters Kluwer. PostNL hoort steevast bij de ‘beste jongetjes van de klas’ wat betreft diversiteit: binnen PostNL is ruim 49 procent van de medewerkers vrouw, maar ook de rvb en de rvc zijn streefcijferproof.

En dan is er ook nog PostNL’s executive committee, waarin Verhagen samen met haar (mannelijke) CFO zitting heeft met 5 divisiedirecteuren van wie er 2 vrouw zijn. Geen wonder dus dat Topvrouwen.nl haar graag wil spreken: waar zit toch het verschil met organisaties waar vrouwen ondervertegenwoordigd zijn?
De vraag hoe die ‘uitzonderingspositie’ voelt, levert een korte stilte en een nuchter antwoord op: “Ik sta daar nooit bij stil. Nou ja, media vermelden het inderdaad vaak bij interviews en dat is helemaal niet erg – alle aandacht die er is voor diversity in brede zin, en daarmee ook gender diversity, is positief.” Verhagen heeft al een carrière lang aandacht voor diversiteit, vanuit het rotsvaste geloof dat het leidt tot betere resultaten. “Heel simpel: ik begrijp werkelijk niet hoe je kúnt denken dat je als organisatie echt succesvol kunt zijn als je de helft van het talent links laat liggen. Voor gender diversity bestaat geen heldere business case. Het lijkt me heel ingewikkeld objectief en kwantitatief inzichtelijk te maken wat de voordelen zijn van balans in de aantallen mannen en vrouwen, maar gezond verstand volstaat hier, vind ik.”

Genderneutraal

Verhagen roemt minder de voordelen van ‘de mix’ dan veel van de bestuurders en toezichthouders die Topvrouwen.nl eerder sprak. “Succes verklaar ik niet vanuit de balans tussen masculiene en feminiene waarden. In die termen denk ik helemaal niet en bovendien kunnen beide seksen die waarden vertegenwoordigen. Ik geloof ook niet dat je nou zozeer vrouwen nodig hebt om aangesloten te blijven bij de veranderingen in de maatschappij. Succes is in mijn ogen genderneutraal. Mijn focus is dat ik geen talent wil mislopen, en talent is onder vrouwen evenzeer vertegenwoordigd als onder mannen.”
Op het moment van het interview is ze twee weken terug van de Nederlands-Italiaanse handelsmissie met Topvrouwen-voorzitter Marry de Gaay Fortman als missieleider, die in het teken stond van topvrouwen. Tijdens een female leaders round table sloot Verhagen af met woorden die ze ook nu relevant vindt: “We can’t change what we are not aware of, and once we are aware we can’t help but change.” Zo is de cirkel rond: “Als je eenmaal begrijpt dat je veel talent misloopt als je vrouwen passeert, dan wíl je ook veranderen.”

Afbreukrisico

Dat het gender diversity bij veel concerns maar langzaam de status quo wordt, verbaast Verhagen dan ook. “Kijk maar naar hoe de arbeidsmarkt zich ontwikkelt, dan zie je al snel dat je niet meer om vrouwelijk en multi-cultureel-talent heen kunt als je in de toekomst succesvol wilt blijven.” Toch haast ze zich ook erbij te zeggen dat het duidelijk is dat de seinen op groen staan. “Er is de afgelopen 10 jaar veel verbeterd: er is veel aandacht voor het onderwerp met als gevolg dat gender diversity op de strategische agenda van bedrijven staat. Maar sneller kan het zeker.”
Verhagens mening over concerns met all male rvb’s en rvc’s is heel duidelijk: “Als vrouwen nog helemaal geen voet aan de grond hebben, dan komt dat door te weinig commitment aan de top. Als je het onderwerp echte aandacht geeft en je hanteert duidelijke doelstellingen, dan lukt het: bewuste sturing leidt tot diversiteit. Weerstand heb ik daarbij niet ontmoet, integendeel. Als je duidelijk kunt maken waarom diversiteit belangrijk is – en dat begint bij een open gesprek – zijn mensen juist enthousiast dat ze kunnen bijdragen. Of bedrijven niet doorkomen vanwege een afbreukrisico? Ik zie dat risico helemaal niet. Natuurlijk opereren diverse teams anders dan homogene teams, maar dat gaat niet ten koste van de cohesie. Een divers team kent zowel tegenstellingen als herkenbaarheid en in zo’n sfeer kan ieder zich maximaal ontwikkelen.”

Part of life

Verhagens motto wat betreft gender diversity komt overeen met dat van Stichting Topvrouwen: het is een kwestie van doen. “Er is niet één silver bullet, maar van een groot palet aan mogelijkheden om vrouwen te laten groeien op verschillende niveaus in de organisatie. Dat begint natuurlijk al bij het aannemen van kandidaten: zorg altijd dat de helft van de mensen die je in huis haalt, vrouw is. En als het gaat om doorstroom naar de top: onze top-150 functies worden altijd besproken in het executive committee, dus dat geeft je extra mogelijkheid te bekijken of er voldoende vrouwen op de kandidatenlijst staan. Daarnaast is het belangrijk dat je vrouwelijk potentieel behoudt voor de organisatie door te zorgen dat vrouwen geen onoverkomelijke hindernissen tegenkomen in hun carrière.” De fase waarin vrouwen jonge kinderen krijgen, staat te boek als zo’n hindernis, maar hoeft dat helemaal niet te zijn, stelt Verhagen. Kwestie van daar een beetje open en ondersteunend mee omgaan. “Kinderen krijgen is een part of life. Het komt van twee kanten, maar ook een organisatie kan zich daar best naar plooien. Als je per se je calls tussen 18:00 en 20:00 uur wilt afwikkelen, kun je op je vingers natellen dat je velen met een probleem opzadelt. Executive committee-overleg op woensdagmiddag? Slecht idee, er zijn zat andere momenten. Als je die hindernissen wegneemt, stromen vrouwen eenvoudiger door naar de top. Voor mannen is dat trouwens net zo goed prettig, want die hebben óók kinderen.”

Twijfel gerust, maar niet te lang

Ze werd ooit in een interview omschreven als ‘de koningin van PostNL: ter zake kundig, evenwichtig, altijd in control.’ Of ze zich in die typering herkent? Resoluut: “Nee. Sowieso doe je het niet alleen, je probeert ervoor te zorgen dat besluiten gezamenlijk gedragen worden. Evenwichtig, dat herken ik wel een beetje, maar altijd in control … ik twijfel ook wel eens, net zoals anderen.” Die twijfel is mooi te illustreren met een defining moment uit Verhagens carrière. In 2007, toen zij nog directeur Mail Nederland van TNT Post was, ontving ze een telefoontje van haar toenmalige baas Peter Bakker, die haar uitnodigde voor een kopje koffie en haar overviel met de vraag of ze personeelsdirecteur wilde worden. Een stap die niet direct voor de hand lag voor iemand die vooral gewend was commercieel bezig te zijn, maar Bakker had een plan met Verhagen: door deze stap zou zij een zo compleet mogelijke werkervaring hebben, een voordeel op het moment dat zijn positie vacant zou worden. Over die periode memoreert ze: “Voordat ik ja zei, heb ik zeker getwijfeld en afgewogen, net zoals je vaak hoort van andere vrouwen. Voor vrouwen is je afvragen ‘kan ik dat wel’ een natuurlijk proces. Het heeft dus totaal geen zin die vraag in jezelf te onderdrukken. Maar wat wél belangrijk is: durf keuzes te maken, blijf niet te lang in die twijfel hangen en geloof in jezelf.” Hoe het met Verhagen ‘afliep’ nadat zij de knoop doorhakte, is inmiddels geschiedenis: ze trad in 2012 aan als CEO bij PostNL en vierde dus onlangs haar eerste lustrum. In tegenstelling wat het Financieele Dagblad onlangs schreef, zegt ze nog niet te denken aan een nieuwe stap. “Ik ben druk met PostNL en de toekomst, we zetten in op een versnelde transformatie.” Daarmee doelt Verhagen op de ‘make-over’ van postbedrijf naar grote speler in de e-commercelogistiek. “Dat gebeurt niet overnight, dus ik ben hier nog wel even: ik wil graag een grote bijdrage leveren aan dat proces.”
De les die board ready vrouwen kunnen trekken uit Verhagens ‘zijstap’ in 2007: “Als je 100 meter verder wilt eindigen – in de top bijvoorbeeld – dan moet je beginnen met lopen. Behalve niet te lang blijven hangen in twijfel, zou ik vrouwen met toppotentie willen adviseren vooral expliciet te zijn. Anderen kunnen jouw gedachten niet lezen, wees dus helder in je ambitie. Een tool als de database op Topvrouwen.nl kan daar zeker bij helpen – zeer competente vrouwen komen nu makkelijker op de radar van bedrijven die hen nog niet kennen.”