• 
• 

‘Genderdiversity betaalt zich uit in klinkende munt’

Ab van der Touw verschijnt in vol ornaat op het gesprek met topvrouwen.nl: het draaginsigne van zijn vers verworven Koninklijke onderscheiding – in december 2016 werd hij benoemd tot Officier in de Orde van Oranje Nassau – op de revers. “Vanavond ben ik op de Dam, bij de dodenherdenking”, licht Van der Touw zijn grijze stropdas toe. Twee minuten stilte voor de slachtoffers van een tijd waarin ‘anders zijn’ allerminst getolereerd werd – een visie die haaks staat op alles wat de 62-jarige Van der Touw met de paplepel ingegoten kreeg. Diversiteit ziet hij als nuttig en rijkdom aan perspectief als grote hulp bij prestaties binnen het bedrijfsleven. Naar eigen zeggen heeft zijn Indische achtergrond – “met veel extern bloed, ook Chinees en Schots” – een rol gespeeld bij de ontwikkeling die visie. “Hé, dat is zo Hóllands’, zuchtten mijn ouders wel eens over bepaalde gewoonten, bijvoorbeeld dat bezoek niet welkom is rond etenstijd. Daardoor kreeg ik een brede blik.”

Toen Van der Touw in Leiden studeerde, bemerkte hij bij zichzelf een schisma: periodes waarin hij vooral optrok met intellectuelen, wisselde hij graag af met periodes van “bitterballen, bier en rugby bij de studentenvereniging”. “Heerlijk om tussen verschillende gezelschappen te laveren.” Wellicht was die kameleon-achtige kwaliteit de opmaat naar zijn latere rol als bruggenbouwer, bijvoorbeeld bij de totstandkoming van het Energieakkoord. Destijds tekende De Groene Amsterdammer op hoe Van der Touw twintig onderhandelaars vroeg naar hun persoonlijke drive om er een succes van te maken. Dat zoeken naar common ground leidde tot succes. “Mensen moesten het beeld bijstellen dat ze van de ander hadden”, vertelt hij over die periode.

Frappez toujours

Verbinden, bruggenbouwen: Van der Touw doet het nog steeds, ook als het gaat om diversiteit in brede zin en genderdiversity in het bijzonder. Misschien wel juíst waar het gaat om genderdiversity, want volgens Van der Touw is er voor de acceptatie van vrouwen vaak niet meer nodig dan een muntje dat moet vallen: net als bij de moeizame totstandkoming van het Energieakkoord is het een kwestie van ‘even schakelen’ en begrip voor elkaar ontwikkelen. “Mijn antwoord op weerstand is simpel: probeer het eens. Ik stel het ouderwetse denken ter discussie – steeds opnieuw.” Frappez toujours: het topdown incorporeren van die nieuwe ‘mindset’ vergt vooral veel herhaling. “Genderdiversiteit is een kwestie van voorleven en uitdagen. Als CEO speel je daarin zeker een belangrijke rol. Siemens is natuurlijk een concern van techneuten, het is niet altijd makkelijk vrouwen aan boord te krijgen. Als bepaalde divisies een testosteronhengstenbal dreigen te worden, dan ga ik het gesprek aan. Het voelt voor divisies ongemakkelijk aangesproken te worden op hun reflex te kiezen voor mannen, dus een open gesprek werkt.”

Dat geldt zélfs voor de meest masculiene divisies. Zo werd in 2016 Joanne Meyboom-Fernhout directeur Building Techonologies. Bij de vraag of een dergelijke benoeming binnen de business hem trots maakt, komt Van der Touws eigenzinnigheid duidelijk naar voren. “Jazeker. Juíst vanwege de plek binnen dit concern. Je kunt ook op een makkelijkere manier aan streefcijfers voldoen: een kwestie van vinkjes zetten. Bijvoorbeeld door vrouwen louter te benoemen op directieposities binnen HR, legal en communicatie. Dat is zo rolbevestigend; alsof je zegt dat de ‘echte’ jobs binnen de business voor de mannen zijn en de meisjes mogen leuk een beetje meedoen op ondersteunende afdelingen. Dat staat me tegen en daarom zitten daar uitstekend gekwalificeerde mannen én vrouwen. Je doet de vrouwenzaak geen goed door vrouwen slechts op die afdelingen een plek te gunnen. Zo wil ik het niet. Vrouwen zijn welkom in de business.”

Principle based

Bij het binnenhalen van vrouwen staat voor Van der Touw de menselijke maat voorop. “Wij kijken hier naar kwaliteiten en competenties, maar ook of iemand op een job en binnen een team past, of de omstandigheden bijdragen aan de bloei van talent.” Hij noemt het voorbeeld van een afdeling die werd bestierd door oude, mopperende mannetjes. Ik zag wat er gebeurde toen ze daar een vrouw aan toevoegden: binnen een jaar was zij ook een oud, mopperend mannetje. Ontluisterend vond ik dat.” Diversiteit mag geen dwingend keurslijf zijn, wil Van der Touw maar zeggen: “Zo moet het niet. Benoemingen moeten échte meerwaarde hebben. Ga je rule based te werk in plaats van principle based, dan zet je dus vinkjes om maar te voldoen aan de streefcijfers. Maar zet je dertig procent vrouwen neer die zich gedragen als alfa-man, dan bereik je daar niets mee.”

Dat Van der Touw geen voorstander van quota is, mag dan ook geen verrassing heten. “Dan wordt het middel het doel. Het gaat om de geest van de wet, niet om de letter. Maar ik zie wel veel in streefcijfers. Die leggen wij onszelf ook intern op: op elke vier benoemingen moet er een vrouw zijn.”

Een vrouw in de rvb?

Dat streven heeft ertoe geleid dat van de hele werknemerspopulatie van Siemens Nederland momenteel zestien procent vrouw is. Er komen doorbraken aan die de instroom van vrouwen in de hand zullen werken, denkt Van der Touw. “Er is een spectaculaire groei van technisch geschoolde vrouwen, althans op universiteiten en hogescholen. Daarnaast schept de digitalisering, het feit dat we steeds meer IT-bedrijf worden, grote kansen voor vrouwen. Een voorbeeld: treinen en trams zijn steeds vaker uitgerust met onderdelen die we vanaf afstand kunnen beheren. Gaat er iets kapot, dan krijg je een signaal. Bij nacht en ontij naar verlaten verkeerspunten reizen om iets te fixen – let wel, mannen vinden dat ook lang niet altijd prettig – wordt daarmee verleden tijd en dat verhoogt de aantrekkelijkheid voor vrouwen. En neem onze bijdrage aan de ontwikkeling van niet-invasieve medische apparatuur waar ik bijzonder trots op ben: die tak van sport trekt enorm veel vrouwen. Maar binnen sommige activiteiten kun je simpelweg geen wonderen verwachten. Er zijn niet veel vrouwen die twee weken lang in een tuigje boven het zeewater willen hangen in een windpark. Dat is nou eenmaal de realiteit waarbinnen we opereren.”

Begrijpelijk, maar hoe zit het met de aanwas aan de absolute top? De directieraad van Siemens is tienkoppig, twee van de leden zijn vrouw. Binnen de raad van commissarissen is Gerdi Verbeet de enige vrouw, de raad van bestuur bestaat uit drie mannen. Kunnen we nog reuring verwachten, vooral in dat laatstgenoemde all-male gremium? Van der Touw: “Daar wil ik officieel nog niets over zeggen. Maar er staan veranderingen op stapel. Wellicht dit jaar nog.”

Ketsjíng!

Terug naar de meerwaarde van genderdiversiteit. Die is er zeker, mits op de goede manier toegepast, meent Van der Touw, en misschien wel concreter dan veel bedrijven denken. Hij schaart zich achter een interessant blog dat de Amerikaanse Siemens-CEO Judy Marks onlangs schreef. In dat blog verwees Van der Touws collega naar een studie van EY en The Peterson Institute for International Economics onder 22.000 wereldwijd opererende ondernemingen. Uit die studie kwam naar voren dat bedrijven met dertig procent vrouwen in leiderschapsposities zes procent meer winst maken. Dat cijfer klinkt Van der Touw niet vreemd in de oren. “Vrouwen brengen iets unieks in: empathie. In deze wereld draait alles om het leveren van een goed product. Daarvoor is een goede relatie met de klant nodig en een leider die goed kan luisteren. ‘Hardzakelijk’ heeft dus altijd een emotionele component waar juist vrouwen vaak sterk in zijn. En dat betaalt zich uit in klinkende munt. Des te meer reden om binnen met teams met veel mannen partijen te helpen begrip voor elkaar te krijgen. Als vrouwen zichzelf mogen zijn, krijg je daar commitment voor terug.”

Voor de vrouwen uit de database van Stichting Topvrouwen heeft Van der Touw een advies. “Vergroot je mogelijkheden en denk niet in sjablonen. Het is jammer als je een concern met een industrieel karakter bij voorbaat afschrijft. Er wordt sneller gekozen voor een bank of verzekeraar. Maar ik weet zeker dat een concern als Siemens vrouwen prettig kan verrassen: er zijn hier zoveel mogelijkheden. En die worden alleen maar groter. Dus kom uit je comfortzone en meld je aan de poort.”

Tekst Nicole Gommers