• 
• 

‘Enorm veel ervaring en toch gepasseerd worden, bizar!’

Ingrid Thijssen is nog steeds vol van haar verkiezing tot Topvrouw van het Jaar. Op het moment van het interview is het pas anderhalve week geleden dat zij het ‘erepodium’ mocht betreden. “Ik ben er nog steeds ontroerd over. Het idee dat ik een jaar lang boegbeeld mag zijn voor jonge talent: geweldig. Ik denk dat zo’n rolmodel vooral hard nodig is voor vrouwen van eind twintig tot een jaar of veertig. Dat zijn vrouwen in de laag onder de top, waar het talent vanaf spat. Talent dat naar de top moet – we kunnen ons niet permitteren ze te passeren.”

‘Doe niet zo emotioneel’

Of Thijssen zich identificeert met die doelgroep? “Zeker. Zij worstelen met vraagstukken die ik eerder heb ondervonden op mijn weg naar de top. Voor de hand liggende kwesties als het combineren van je gezin en een topbaan. Dat je de enige vrouw in een team of board bent. Over het gevecht waar vrouwen keer op keer tegenaan lopen: dat ze verkeerde feedback krijgen. Vrouwen maken het onbespreekbare bespreekbaar. In een wereld waar normaal alleen harde, zakelijke onderwerpen ter sprake komen, kaarten zij hun ‘buikgevoel’ aan. Het is heel relevant dat te doen, maar mannen schrikken daar soms van. Ze labelen dit gedrag bovendien verkeerd. ‘Doe niet zo emotioneel’, krijg je dan te horen. Terwijl het uitermate belangrijk is je gevoel uit te spreken.” 

Thijssen had onlangs nog een gesprek met zo’n talentvolle vrouw binnen Alliander. “We dronken samen een kop koffie. Ze vertelde me dat iemand had gezegd dat ze te ‘emotioneel’ in discussies staat. Dan krijg je al snel te horen dat je niet over genoeg ‘maturiteit’ beschikt, waarmee bedoeld wordt dat je ongeschikt bent. Dat is onzin, gewoon een verkeerd etiket. Ik heb haar aangeraden vooral te blijven zoals ze is – kwetsbaarheid en openhartigheid is voor leiders geen zwakte, maar een kracht. Want die eigenschappen zorgen dat je kunt verbinden, een veilige sfeer kunt creëren waardoor alles op tafel komt. En dat is nodig, wil je risico’s vermijden. Mannen moeten dat gewoon leren, een kwestie van tijd en ervaring.”

Te belangrijk om aan mannen over te laten

Kwetsbaarheid en openhartigheid zijn dus kernwoorden als het gaat om de leiderschapsstijl van Thijssen. En dat binnen zo’n mannenbedrijf? Lachend: “Alliander is een supertechnisch bedrijf, dus er werken hier inderdaad ontzettend veel mannen. Toch is Alliander lichtend voorbeeld als het gaat om genderdiversiteit: 26 procent van de vele honderden leidinggevenden is vrouw. Dat is nog méér dan bij NS op het moment dat ik daar wegging, een bedrijf dat in die zin bekendstaat als vooruitstrevend. Alliander heeft voor de coo-positie die ik bezet heel bewust naar een vrouw gezocht. En dat is heel verstandig.” Thijssen doelt daarmee op de enorme operatie waarvoor het netwerkbedrijf staat: toekomstproof worden nu de energievoorziening een enorme verandering doormaakt en tegelijkertijd de winkel draaiende houden. “De transitie van fossiele energie naar duurzame energie is misschien wel de grootste uitdaging waar de mens voor staat.” En juist de breinkrakers die daarbij komen kijken, zouden er wel eens voor kunnen zorgen dat het concern vrouwen blijvend aan zich kan binden. “In een bedrijf als het onze kun je invloed uitoefenen op kwesties van een niet te onderschatten maatschappelijk belang. Voor vrouwen is hun intrinsieke motivatie in een baan het belangrijkste – als ze die vinden, zorgt dat ervoor dat ze niet afhaken op weg naar de top.” Daarom wil Thijssen zich als rolmodel niet alleen uitspreken over ‘de vrouwenzaak’, maar ook laten zien dat je aan de top bezig kunt zijn met zo’n belangrijk vraagstuk. “En daarbij: de energietransitie is gewoon té belangrijk om alleen aan mannen over te laten. Deze transitie wordt gekenmerkt door enorme belangentegenstellingen. En vrouwen zijn nou juist goede bruggenbouwers – ze zijn echt nodig.”

Dappere mannen

Thijssen voelt dan ook de verplichting om de trage doorstroming van vrouwen naar de top aan te pakken. “Dit bedrijf zit al goed op de rit, dat wil ik in elk geval op dit niveau houden en liefst uitbreiden. Maar de rest van Nederland staat op achterstand. En dus zoek ik heel bijzondere mannen: dáppere mannen. Topmannen die uit eigen ervaring weten hoe groot het belang van vrouwen binnen teams is. We hebben behoefte aan zichtbare boegbeelden, die niet alleen zelf vrouwen benoemen, maar ook niet bang zijn om uit te dragen hoe leuk en belangrijk het is om met vrouwen te werken.” Wat Thijssen met die dappere topmannen van plan is? “Dat moet nog z’n beslag krijgen, maar zeker is dat er kruisbestuiving kan plaatsvinden. We moeten met elkaar in gesprek. Verandering zal via de mannelijke lijn moeten verlopen – het is immers een vraagstuk over verschuiving van macht. Ik ken overigens nog niet genoeg van die dappere topmannen, hoor. Wiebe Draijer, dat is er zeker een. Binnenkort spreek ik met Hans de Boer van VNO-NCW, en ik ga hem vragen om namen.”

Een kwestie van afdwingen

Een vrouwenquotum ziet Thijssen zeker niet als zwaktebod. “De remedie tegen discriminatie van sollicitanten met een exotische achternaam: anonieme cv’s. Een vrouwenquotum is net zoiets: onbewuste vooroordelen zijn heel moeilijk te veranderen. Dan helpt een heel praktische oplossing.” Ze vindt het dan ook de hoogste tijd voor een quotum. En ze denkt dat mannen – hoewel misschien niet altijd even openlijk – dat roerend met haar eens zijn. “Hoeveel mannelijke bestuurders ik inmiddels wel niet heb gesproken over dat quotum. Wil je het streefcijfer afdwingen, dan zul je dat op een mannelijke manier moeten aanpakken, zeggen zij. Afdwingen. Alleen dan gaat het gebeuren. Ik ga er trouwens vanuit dat het quotum er ook daadwerkelijk komt. Afgelopen jaar waren er 26 bestuursbenoemingen, waar nul vrouwen tussenzaten. Núl! Dus waar zeuren we nog over! Het recht op vrijblijvendheid is hiermee definitief verspeeld.”

Database

De database op topvrouwen.nl ziet Thijssen als een lijst waaruit veel zelfbewustzijn spreekt. “Hartstikke mooi, zo’n lijst. Proud. Die lijst gaat ‘de jongens’ enorm helpen zodra het quotum er komt. Nu ook al, natuurlijk. Bovendien maakt die database korte metten met de mythe dat er te weinig geschikte vrouwen zijn. Krachtig vind ik dat.” Is dat ook de motivatie van Thijssen zelf om ingeschreven te staan? Lachend: “Ik wist natuurlijk dat je dit zou vragen. Ik ga heel eerlijk zijn, omdat ik denk dat dat van belang is voor de bv Nederland. Anderhalf jaar geleden heb ik me ingeschreven in de database. De voornaamste reden dat ik dat heb gedaan, is dat ik amper gevraagd werd voor commissariaten. En als ik al gevraagd werd, dan was dat voor een klus die ik niet echt zag zitten, of die ver onder mijn niveau lag. En ik vroeg me af: hoe is dat mogelijk? Ik heb inmiddels een ton aan ervaring en toch word ik gepasseerd. Dat is bizar! Toen ik ging rondvragen, bleek dat dit bij anderen ook speelt. Massaal. Oók bij zeer prominente vrouwen, top of the bill, gepokt en gemazeld – nee, ik noem geen namen. Vrouwen worden automatisch kleiner gezien dan ze zijn. Dat is iets om heel erg boos van te worden. Het is een nawee van het denken uit de tijd dat vrouwen geen stemrecht hadden, of – recenter nog – handelingsonbekwaam waren. Met mijn inschrijving wilde ik mijzelf zichtbaarder maken. Of dat gelukt is? Absoluut. Inmiddels heb ik niets meer te klagen over kansen die voorbij komen.”

Tekst Nicole Gommers