De toekomst van jongeren: hoezo veelbelovend?
De positie van jongeren is de laatste jaren niet verbeterd en op een aantal gebieden zelfs verslechterd, blijkt uit de laatste verkenning van het SER Jongerenplatform. Ook blijft de ongelijkheid tussen jongeren verder groeien. Eva Buwalda, Bo Lemmens en Anne Sophie Stoop vinden actie daarom hard nodig.
Column van:
Bo Lemmens,
Medewerker beleidsondersteuning SER,
b.lemmens@ser.nl
Kansenongelijkheid groeit nog steeds
Zo is de kansenongelijkheid van jongeren in het onderwijs door de coronacrisis niet alleen vergroot, maar ook zichtbaarder geworden. De baankansen van starters zijn hersteld tot op het niveau van voor de coronacrisis, maar de ongelijkheid in baankansen tussen opleidingsniveaus is toegenomen. Daarnaast is het voor jongeren nog altijd heel lastig om een betaalbare woning te vinden. Studenten zijn 40 tot 56 procent van hun inkomen kwijt aan huur, en 20 tot 40 procent van de starters heeft een hogere hypotheek dan verantwoord. Ook voelen scholieren, studenten, jonge werkenden en jonge ouders meer mentale druk. Nieuwe RIVM-onderzoeksresultaten daarover zijn alarmerend.Het leenstelsel zadelt de gemiddelde student op met een schuld die vele malen hoger is dan wanneer hij of zij een basisbeurs ontvangt. Verder vinden jongeren dat zij te weinig worden betrokken bij de klimaat- en energietransitie. Jongeren staan nu op heel veel terreinen achter in de rij.
Dit leidt tot uitstel van belangrijke momenten in het leven van jongeren, zoals samenwonen, een huis kopen en het krijgen van een (eerste) kind. Voor sommige jongeren is het nog lastiger geworden om mijlpalen te bereiken: vooral jongeren met een chronische aandoening of een niet-westerse migratieachtergrond, en jongeren die ouders hebben met een lage sociaaleconomische status, hebben het moeilijk. Zij rapporteren meer problemen bij het volgen van een opleiding, het vinden van een woning, een (vaste) baan en bij het combineren van werk en de zorg voor kinderen.
Eerlijke kansen voor alle jongeren
Het is belangrijk dat deze problemen niet alleen worden erkend, maar dat er ook snel iets aan wordt gedaan. De basis van jongeren moet op orde worden gebracht. Daarvoor is het essentieel dat het onderwijs voor alle leerlingen en studenten (ongeacht hun achtergrond en omstandigheden) van goede kwaliteit en voldoende toegankelijk is.Daarnaast moeten alle jongeren een eerlijke kans hebben op de arbeidsmarkt en over voldoende werk- en inkomenszekerheid beschikken. Studenten en jonge werkenden moeten betaalbaar kunnen wonen en niet met hoge schulden aan hun werkende leven beginnen. Alle jongeren moeten een zelfstandig bestaan kunnen opbouwen en eigen keuzes kunnen maken over hoe zij hun leven willen inrichten, ook als zij een gezin gaan stichten.
Tot slot is het belangrijk dat jongeren zicht hebben op een leefbare toekomst en een evenredige verdeling van kosten en baten van de energietransitie. Dat is ook in het belang van generaties na hen.
Ontwikkel een jeugdstrategie
De afgelopen jaren heeft de regering onvoldoende laten zien in staat te zijn de problemen van jongeren aan te pakken. Het kabinetsbeleid is op dit moment namelijk te veel gericht op incidentele in plaats van structurele oplossingen voor jongeren. Dat leidt ertoe dat bepaalde groepen (kwetsbare) jongeren worden benadeeld. Er moet nu echt iets gebeuren om de beloften aan alle jongeren en toekomstige generaties waar te maken zodat de hele maatschappij daarvan profiteert. Ministeries moeten daarom samenwerken – met elkaar én met jongerenorganisaties – om samenhangend jongerenbeleid te voeren. Zo wordt gezorgd voor een eerlijke verdeling van kansen over generaties en tussen jongeren.Het kabinet moet daarom snel aan de slag met de ontwikkeling van een jeugdstrategie voor alle jongeren in Nederland. Die strategie moet concrete doelen omvatten en in samenspraak met jongeren, jongerenorganisaties en relevante maatschappelijke organisaties worden opgesteld en uitgevoerd. In veel andere landen gebeurt dit al. Het belang van een jeugdstrategie wordt onder meer door de OECD onderkend.
Investeren in een breed netwerk
In Hoge verwachtingen schetst het SER Jongerenplatform dat de samenleving zich ontwikkelt tot een netwerksamenleving waarin het belangrijk is dat je ‘gekend’ wordt. Twee jaar later worden de kansen die kinderen en jongeren in het leven krijgen nog steeds voor een belangrijk deel bepaald door de plek en de omstandigheden waarin zij opgroeien. Dat komt onder meer doordat er scheidslijnen zijn tussen jongeren die beschikken over meer of minder sociaal kapitaal.
Het is daarom belangrijk dat alle jongeren kennis kunnen maken met (andere sociale) netwerken. Daar ligt niet alleen een rol voor de overheid: iedereen kan hieraan bijdragen. Wij roepen op tot een veel grotere en vooral ook bredere uitwisseling van jongeren vanuit scholen, sportverenigingen en het vrijwilligerswerk. Hierin ligt een taak voor gemeenten, onderwijsinstellingen, ouders én voor jongeren zelf.
Deze column verscheen eerder in een iets andere versie op de website van Sociale Vraagstukken.
