• 
• 

5 vragen over de risico-inventarisatie en -evaluatie

Dorine van Kesteren

Aan het woord:

Heidi Boussen,
directeur Gezond en Veilig Werken, ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid

1. Wat is een RI&E?

Gezonde en veilige arbeidsomstandigheden voor alle medewerkers zijn niet vanzelfsprekend. Een RI&E helpt werkgevers om de risico’s op de werkplek op een rij te zetten. Dan gaat het om de zichtbare risico’s – snijgevaar bij machines of valgevaar bij werken op hoogte – én om de sluipende risico’s, die niet direct leiden tot uitval. Denk aan werkdruk, blootstelling aan (gevaarlijke) stoffen en langdurig zitten, staan of beeldschermwerk.

In het plan van aanpak staat met welke maatregelen de organisatie de geïnventariseerde risico’s gaat verminderen of vermijden. “De RI&E vormt de basis van het arbobeleid, met als uitgangspunt: voorkomen is beter dan genezen. Pas als je weet waar de risico’s liggen in een bedrijf en wat het mogelijke effect daarvan is, kun je de juiste maatregelen nemen”, zegt Heidi Boussen, directeur Gezond en Veilig Werken bij het ministerie van SZW.

Lees door onder de foto

‘Het opstellen van een RI&E is geen eenmalige exercitie’

Het opstellen van een RI&E is geen eenmalige exercitie, benadrukt ze. “In de loop van de tijd kunnen nieuwe risico’s ontstaan of risico’s veranderen. Bijvoorbeeld na een verhuizing, reorganisatie, wetswijzigingen of de introductie van andere werkprocessen, machines en apparatuur. Ook het coronavirus is een aanleiding om alle arbeidsrisico’s opnieuw tegen het licht te houden. Het is dus belangrijk dat werkgevers de RI&E regelmatig, in ieder geval jaarlijks, actualiseren. Zo integreren zij veilig en gezond werken in het bedrijfsproces.”

2. Wie moet zo’n RI&E opstellen?

Iedere ondernemer met personeel moet een RI&E hebben. Deze verplichting geldt sinds 1994. Werkgevers kunnen zich bij het opstellen en uitvoeren laten bijstaan door deskundige medewerkers, zoals de preventiemedewerker. In grote bedrijven (meer dan 25 medewerkers) moet hier iemand voor zijn aangewezen. In kleinere bedrijven neemt de directeur deze taak vaak op zich. Bedrijven die een ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging hebben, kunnen deze organen advies vragen. Zij moeten uiteindelijk instemmen met de RI&E.

3. Waarom is dit nuttig en nodig voor werkgevers?

Werkgevers moeten zorgen voor veilige en gezonde arbeidsomstandigheden voor álle medewerkers, inclusief uitzendkrachten en flexwerkers. Dat is één. Met een RI&E kunnen zij de risico’s voor hun personeel en bedrijf terugdringen – ook de financiële. “Geen enkele werkgever wil zijn mensen zien uitvallen, zeker niet door risico’s die te vermijden zijn.”

‘Gezonde en veilige organisaties zijn succesvoller’

Verder is het belangrijk dat medewerkers op een prettige manier kunnen werken. Onderzoek laat zien dat dit een positief effect heeft op medewerkerstevredenheid, productiviteit en verloop. En ook met het oog op duurzame inzetbaarheid – mensen moeten langer gezond en vitaal doorwerken – en bedrijfscontinuïteit is het belangrijk om uitval door het werk te voorkomen. Het is heel simpel: gezonde en veilige organisaties zijn succesvoller.

4. Waarom wordt er deze week extra aandacht voor gevraagd?

Jaarlijks overlijden 4.100 mensen door hun werk. Daarnaast kampen tienduizenden werknemers met fysieke en psychische klachten, zoals rugpijn en burn-out. Die aantallen moeten omlaag – en dat willen werkgevers zelf ook. “Maar in de praktijk is dit voor met name kleine ondernemers vaak makkelijker gezegd dan gedaan. Zij hebben dus vaak nog geen RI&E.”

Ongeveer 50 procent van de bedrijven in Nederland heeft nu nog maar een RI&E. Daar valt ongeveer 80 procent van de werknemers onder. Van de bedrijven die wél een RI&E hebben, heeft volgens de Inspectie SZW slechts een klein deel de belangrijkste risico’s geïnventariseerd.

Schijnwerpers

Daarom is het ministerie van SZW met partners een meerjarenprogramma gestart om de naleving van de RI&E-verplichting te verbeteren. Dit programma bestaat uit drie lijnen: voorlichting aan werkgevers, strengere handhaving en toezicht door de Inspectie SZW en de website routenaar.rie.nl. Die website heeft het ministerie samen met werkgevers- en werknemersorganisaties gelanceerd om werkgevers op weg te helpen.

Daarnaast organiseert Steunpunt RI&E voor de zevende keer de Week van de RI&E. “Tijdens deze week zetten we de RI&E in de schijnwerpers, zodat het onderwerp de aandacht krijgt die het verdient en ondernemers bewust worden gemaakt van het belang ervan.”

Supporters van de Week van de RI&E, waaronder brancheorganisaties en arboprofessionals, komen deze week met acties om ondernemers op weg of verder te helpen. Organisaties in heel Nederland bieden webinars, quickscans, kortingen en telefonische consulten aan. “Grijp dit moment aan om de RI&E uit te voeren of up-to-date te maken.” Kijk hier voor een overzicht van het aanbod.

5. Oké, ik wil aan de slag. Hoe begin ik?

Als werkgever kun je de RI&E zelfstandig opstellen of gebruikmaken van de zogenoemde RI&E-instrumenten. Dat zijn digitale hulpmiddelen, ontwikkeld door brancheorganisaties. Hierin komen de risico’s aan bod die het meest voorkomen in de branche in kwestie. Het is ook mogelijk om de hulp in te roepen van een externe partij, zoals een arbodeskundige of arbodienst.
“Op routenaar.rie.nl ontdekken werkgevers in een paar simpele stappen welke route bij hen past. Hoe zij hun RI&E ook maken, het is in ieder geval belangrijk dat deze past bij het bedrijf. Want hoewel het verplicht is, heb je een RI&E in eerste instantie voor jezelf en je medewerkers.” Alle risico’s in de organisatie geïnventariseerd en geëvalueerd? Is het plan van aanpak klaar? Dan is de laatste verplichte stap om de RI&E te laten toetsen door een gecertificeerde arbodienst of deskundige. En dan kun je echt aan de slag!