Gezondheid als sleutel tot brede welvaart
De kloof in gezondheid tussen welvarende en minder welvarende mensen blijft maar groeien, ook in Nederland. En dat ondanks vele pogingen om de tegenstellingen te verkleinen. De 20 procent meest welvarende mensen leeft ruim 8 jaar langer en zelfs 24 jaar langer in goede gezondheid dan de 20 procent minst welvarende mensen. Zou het komende kabinet het verschil kunnen maken?
Leestijd: 2 minuten
Column van:
Misschien is dit wel hét moment om het verschil te maken. Want in Nederland, Europa en wereldwijd groeit het bewustzijn dat gezondheidsverbetering een voorwaarde is voor duurzame economische groei.
Hoewel preventie niet per se tot lagere zorgkosten leidt, is het belangrijk om naar het brede plaatje te kijken. Door in te zetten op gezondheidsverbetering neemt de arbeidsparticipatie toe, daalt het ziekteverzuim, stijgt de arbeidsproductiviteit en neemt ook de energie voor onbetaalde arbeid zoals mantelzorg en vrijwilligerswerk toe. En dan hebben we het nog niet eens over meer levensvreugde! Voor de meeste mensen is gezondheid het belangrijkste wat ze hebben. Gezondheidswinst draagt bij aan brede welvaart.
Gezondheidsbevorderend beleid gaat verder dan zorgbeleid. Arbeidsmarktbeleid, sociaal beleid, onderwijs, volkshuisvesting en klimaatbeleid hebben ook impact op de gezondheid van mensen. Wanneer gezondheidseffecten worden meegenomen in beleidsafwegingen, zou het overheidsbeleid over de volle breedte wel eens heel anders kunnen uitpakken.
Het SER-advies Gezond opgroeien, wonen en werken (2023) pleit voor een brede, structurele gezondheidsaanpak met als doel de gezondheid van iedereen te verbeteren en de gezondheidskloof te verkleinen. Dit begint ermee dat bij een akkoord van een nieuw kabinet de effecten op gezondheid en zorggebruik in kaart worden gebracht. Maatschappelijke baten van gezondheidsbevordering zouden standaard in beleidsafwegingen moeten worden meegenomen.
Gerelateerde artikelen
De SER staat hierin niet alleen. Een brede maatschappelijke coalitie van scholen, gemeenten, sportverenigingen, gezondheidsfondsen en GGD'en heeft de informateur eind januari een brief gestuurd met diezelfde boodschap: zet gezondheid centraal in alle beleidsdomeinen, maak vaart met de gezondere generatie, werk aan een inclusievere en gezonde arbeidsmarkt en versterk het bestaande beleid. En kijk vooral ook met een andere blik naar gezondheid en economie. Neem niet alleen de kosten maar ook de gezondheidsbaten mee in beleidskeuzen. Via kennisinstellingen komt hierover steeds meer informatie beschikbaar.
Ook in de Europese Unie is een discussie op gang gekomen over de vraag of zorg- en sociaal beleid wel als louter kostenpost moeten worden gezien. En of investeringen in bijvoorbeeld sociaal beleid, voor- en vroegschoolse opvang en geestelijke gezondheidszorg zich niet dubbel en dwars terugbetalen, in economische dan wel maatschappelijke baten.
Het komende kabinet kan het verschil maken door te investeren in gezond opgroeien, wonen en werken. Die investeringen betalen zich de komende vier jaar nog niet meteen terug, maar in de toekomst zeker.
CV | Marike Knoef (1983) is decaan van de Tilburg School of Economics and Management en hoogleraar Economie aan Tilburg University. Ze is sinds 2020 kroonlid bij de SER en voorzitter van de (ad hoc) SER-commissie Sociaal Economische Gezondheidsverschillen.
