De sectorale LLO-aanpak: ervaringen uit de zorg, techniek en schoonmaak

Tuur Elzinga (vervangend voorzitter SER) opende de bijeenkomst. Hierin benadrukte hij het belang van collectieve afspraken binnen de sector om tegemoet te komen aan de behoeften van werkenden en bedrijven. Tegelijkertijd ziet hij de noodzaak om over sectorgrenzen heen samenwerking te zoeken. ‘De transities laten zien dat samenwerking nodig is. Zo kunnen we zorgen dat onderwijs en bedrijfsleven goed op elkaar aansluiten en inspelen op de actuele stand van zaken.’ Na de aftrap van Elzinga gingen experts uit de zorg-, techniek-, en schoonmaakbranche met elkaar in gesprek. Aan het woord kwamen Jan Kampherbeek (CNV Bestuurder Schoonmaakbranche), Cor van Vilsteren (Algemeen directeur MCM.BV en bestuurder O&O-fonds OOM) en Carla Kerkdijk (Manager Leren en Werken bij zorgaanbieder Carintreggeland). Dat het onderwerp veel LLO-professionals bezighoudt bleek uit de vele vragen en aanvullingen uit het publiek. 

Durven dromen in de schoonmaak

‘Weinig mensen denken op hun 15e, later word ik schoonmaker,’ aldus Kampherbeek. Dat de schoonmaaksector een voorbeeld is waarin veel mensen de kans krijgen om succesvol door te stromen, blijkt wel uit zijn enthousiaste verhalen. ‘Als je zegt dat je een doorstroomsector bent moet je dat ook mogelijk maken. We zijn daarom begonnen met het aanbieden van een basisopleiding Nederlands onder werktijd. Hierna volgden vakopleidingen, want schoonmaken is een vak.’

Toch bleef het hier niet bij. Inmiddels is er een fonds opgericht voor mensen die willen doorstromen, waarvoor jaarlijks € 1 miljoen beschikbaar is. Waarom koos de schoonmaaksector hiervoor? Kampherbeek licht toe: ‘Onze filosofie is: op je 15e had je een droom en wij gaan je de kans geven om dat waar te maken. Een beetje fatsoenlijke opleiding kost geld en dat hebben de werknemers in onze sector niet. Waarom zou je over je dromen nadenken als je die niet kunt financieren? Daarom betalen wij de volledige opleiding. Uiteraard begeleiden we dit goed. We kijken of het bij iemand zijn loopbaan past en of het haalbaar is. Zo zorgen we ervoor dat iedereen de opleiding ook afmaakt. Inmiddels kan ik tal van mooie voorbeelden noemen.’

Kampherbeek wil ook nog een belangrijke boodschap meegeven: ‘De laatste jaren zien we steeds vaker dat mensen niet per se een droom hebben, maar zelf weten dat zij het werk lichamelijk niet kunnen volhouden. Het geld wordt daarom ook steeds vaker ingezet voor duurzame inzetbaarheid. Dit is een onderbelicht thema in het leven lang ontwikkelen, want we zien dat mensen er zelf wel aan denken!’

Waardevol werk in de zorg

De zorgsector kampt met grote tekorten. Hoe pak je die aan? Kerkdijk is werkzaam bij een grote zorgorganisatie in Twente met ruim 4200 medewerkers en deelt haar ervaringen. ‘We hebben gelukkig nog steeds een ruim aanbod van zij-instromers, maar we lopen tegen het probleem van opleidingsmogelijkheden aan. We zouden graag meer zij-instromers (mensen die een BBL-opleiding volgen) aannemen, maar we hebben onvoldoende werkbegeleiders.’
Tegelijkertijd is de uitstroom in deze sector hoog. Hoe behoud je mensen? Oostdijk: ‘Ons uitgangspunt is waardevol werk, want als je geen waardevol werkt ervaart kun je geen waardevol leven toevoegen voor onze cliënten. Een mooi voorbeeld is de inzet van huishoudelijke medewerkers die inmiddels zijn opgeleid tot zorgwelzijnsmedewerkers. Zij zorgen nu ook voor koffie en lezen samen met bewoners de krant. Op deze manier behouden we medewerkers met leuker werk en verbeteren tegelijkertijd de zorg.’

Hoe werkt het loopbaanprogramma in de praktijk? Oostdijk licht toe: ‘De peilers van waardevol werk komen voortdurend aan de orde in onze HR-processen. Dit leverde in het begin weleens sceptische reacties op: mag je hier niet gewoon werken zonder loopbaan vroegen mensen. Inmiddels wordt onze aanpak gewaardeerd. We hebben recruiters waar mensen terechtkunnen, zodat ze intern goed terechtkomen. Als het intern niet lukt om door te stromen, helpen we in de bemiddeling naar een andere organisatie, zodat bijvoorbeeld de overstap van ouderenzorg naar jeugdzorg mogelijk wordt. Op die manier behouden we mensen voor de sector. We zijn in 2019 met ons programma gestart en tegenwoordig is de uitstroom en instroom gelijkwaardig. Daarmee zijn we er nog niet. We willen de uitstroom dit jaar met 15 procent verminderen en volgend jaar met 30 procent.’

LLO als vanzelfsprekendheid in de techniek

‘Binnen de metaalsector zijn we al 20 jaar bezig met leven lang ontwikkelen’, begint Van Vilsteren zijn verhaal. ‘Ons doel is om het bedrijfsleven en onderwijs aan elkaar te koppelen, waardoor je leven lang ontwikkelen levend houdt en het een vanzelfsprekendheid wordt. Je ziet dat het een succes begint te worden.’ Tegelijkertijd is er ook in de techniek sprake van verloop. ‘We hebben jaarlijks 20.000 mensen die de branche uitgaan en er ook weer inkomen. Vaak gebeurt dit via een uitzendbureau. Het zou mooi zijn als we mensen langer kunnen behouden.’

Tegen welke problemen loopt de techniek aan? ‘De technieksector is enorm divers. Een baan in de metaalindustrie is totaal anders dan een baan in de installatietechniek, maar veel mensen weten niet wat er allemaal mogelijk is. Het wordt tijd dat we de tent openzetten om te laten zien wat we allemaal doen. Het werk in de kleinmetaal is niet direct zichtbaar, terwijl het aan de basis staat van heel veel andere sectoren. Zonder onze onderdelen valt werk in andere sectoren stil.’

Daarnaast ziet Van Vilsteren nog een ander belangrijk verbeterpunt in de aanpak van leven lang ontwikkelen: ‘We hebben in Nederland vaak de neiging om steeds weer opnieuw aan de slag te gaan. Als we leven lang ontwikkelen echt een succes willen maken moeten we zorgen voor het waarborgen van continuïteit, het uitstralen van herkenbaarheid en het goed opleiden van mensen. Bovendien moeten we al vroeg in de loopbaan beginnen met leren en ontwikkelen en niet pas als mensen “op” beginnen te raken.’

Leren van best practices

Na het plenaire programma gingen de deelnemers uiteen in diverse deelsessies waarin regionale en sectorale initiatieven uit het netwerk hun sectorale aanpak deelden om anderen te inspireren en te leren van elkaar. Schroom niet om contact op te nemen voor meer informatie.

• Gelders- en Overijssels Vakmanschap
• Leren en Innoveren in de Tuinbouw
• Sterk in je Werk
• Brabant Leert
• Samen naar een hoger niveau

Sectoraal en Regionaal LLO-netwerk

Tijdens de bijeenkomst werden drie nieuwe samenwerkingsverbanden gepresenteerd. De projectleiders van ‘Sterk in je Werk’, ‘Boost’ en 'Samen naar een hoger niveau' zijn vanaf nu lid van het netwerk. Ben je zelf als projectleider betrokken bij een regionaal of sectoraal samenwerkingsverband op het gebied van leven lang ontwikkelen en heb je interesse om deel te nemen aan de netwerkbijeenkomsten? Je leest er hier meer over.