Wouter Koolmees blikt terug op het Pensioenakkoord: ‘Deze verbouwing was hard nodig’
Het 70-jarig bestaan van de SER kent veel memorabele mijlpalen. Zoals het Pensioenakkoord van 2019. Het sluitstuk van tien jaar onderhandelingen over de vernieuwing van het Nederlandse pensioenstelsel, dat bekendstaat als een van de meest solide ter wereld. Minister Wouter Koolmees (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) zat de laatste jaren aan de onderhandelingstafel.
Berber Bijma
Aan het woord
Wouter Koolmees,
minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
Waarom is dit een memorabele mijlpaal?
Een akkoord dat na twintig jaar praten en tien jaar onderhandelen tot stand komt, mag met recht een memorabele mijlpaal genoemd worden, vindt Wouter Koolmees. “Al helemaal als het eindresultaat een gebalanceerd pakket is waar Nederland mee vooruit kan. We hebben de goede elementen van het oude stelsel behouden, en het tegelijk persoonlijker en transparanter gemaakt.”
Al toen hij nog Kamerlid was, hield Koolmees zich bezig met het pensioenstelsel. Gaandeweg groeide de overtuiging dat het stelsel modernisering behoefde. “Deze verbouwing was hard nodig. De maatschappij is fundamenteel anders dan in de jaren vijftig, toen het huidige stelsel tot stand kwam.”
Koolmees was “best een beetje trots” toen het resultaat op 5 juni 2019 kon worden gepresenteerd, maar realiseerde zich ook dat dat slechts het begin was. “We zijn eigenlijk meteen doorgegaan met de uitwerking, die nog een vol jaar heeft geduurd. Ook daar hadden we weer alle partijen hard nodig. Ik ben blij dat we ook die stap weer gezamenlijk hebben kunnen zetten, al was het niet eenvoudig.”
Dit artikel verscheen eerder in het decembernummer van het papieren tijdschrift van SERmagazine. Dit verschijnt 5 keer per jaar.
Het pensioendossier is volgens Koolmees een “belangrijke illustratie” van de meerwaarde die de SER kan hebben voor onderwerpen die draagvlak nodig hebben. “In de tien jaar voor totstandkoming van het pensioenakkoord wezen verschillende commissies en onderzoeken onomwonden op de tekortkomingen van het huidige stelsel, zoals de Commissie Goudswaard in 2010. En de SER-adviezen van 2015 en 2019 vormden een belangrijke leidraad bij de onderhandelingen. De afgelopen 70 jaar was de SER een belangrijke factor in de totstandkoming van het sociaaleconomisch beleid in ons land. Bij een onderwerp als pensioenen is instemming van de traditionele polder onontbeerlijk, en de SER is de polder op zijn best.”
Hoe gaat het nu verder met het implementeren van het nieuwe pensioenstelsel?
De Tweede Kamer heeft inmiddels steun uitgesproken voor het pensioenakkoord en de uitwerking. Dat betekent dat de nauwe samenwerking tussen alle betrokken partijen de komende tijd moet blijven bestaan, zegt Koolmees. “Ik zie het als onze gezamenlijke verantwoordelijkheid dat het nieuwe pensioenstelsel met breed draagvlak goed wordt geïmplementeerd en een zachte landing krijgt.”
‘De communicatie naar de burger moet heel gedegen, begrijpelijk en tijdig’
Communicatie met burgers heeft daarbij zijn speciale aandacht. “Het onderwerp pensioen ligt niet dagelijks vooraan in een ieders gedachten. Ik laat geen gelegenheid onbenut om de fondsen op te roepen: zorg dat je de communicatie naar de burger heel gedegen, begrijpelijk en tijdig doet, zodat mensen weten wat er op ze af komt. Ook vanuit het ministerie zijn we daarmee bezig.”
Met verkiezingen op komst voelt Koolmees bovendien extra verantwoordelijkheid om het pensioendossier “netjes aan de kade te leggen” voor zijn opvolger. Doel is dat in 2026 alle fondsen zijn overgegaan op het nieuwe stelsel. “Dat klinkt ver weg, maar het is alle hens aan dek om in 2026 wéér een mijlpaal in het pensioendossier te halen.”
Advies Naar een nieuw pensioenstelsel
De SER sloot op 5 juni 2019 een akkoord voor vernieuwing van het pensioenstelsel, na tien jaar onderhandelen. Het nieuwe stelsel sluit beter aan bij veranderingen op de arbeidsmarkt – met werknemers die sneller dan vroeger van baan veranderen – en is transparanter en persoonlijker. Het akkoord maakt onderdeel uit van een breder pakket van afspraken tussen kabinet, werkgeversorganisaties en vakbonden. Die afspraken gaan over de stijging van de AOW-leeftijd, de koppeling tussen de pensioenleeftijd en de levensverwachting, vroegpensioen voor zwaar werk en een arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp’ers.
In het nieuwe stelsel hoeven pensioenfondsen minder grote buffers aan te houden, waardoor deelnemers eerder zicht hebben op een koopkrachtig pensioen. Om te heftige schommelingen in de uitkeringen tegen te gaan, zijn diverse ‘schokdempers’ ingebouwd. Het pensioenakkoord wordt momenteel uitgewerkt in wetgeving, die in 2026 in werking moet treden.
