Effecten van technologisering op de arbeidsmarkt
Wat zijn de effecten van nieuwe technologieën op ons werk? Verdwijnen onze banen en worden we vervangen door AI-technieken? Of gaat vooral de aard van ons werk ingrijpend veranderen? Een nieuw kennisdocument van de SER brengt het laatste onderzoek op dit gebied in kaart.
In het verkennend advies Mens en Technologie (2016) signaleerde de SER dat productieprocessen en organisatievormen veranderen door de opkomst van nieuwe technologieën. In vervolg op dit advies monitort de SER actuele ontwikkelingen rond dit thema. Dit resulteerde in dit kennisdocument Effecten van technologisering op de arbeidsmarkt. Een selectie van recente studies en onderzoeken wordt in de notitie geanalyseerd, waaronder een aantal empirische studies.
Voelbaar op de werkvloer
Een aantal trends komt in deze onderzoeken aan de orde. Veel banen en organisaties veranderen als gevolg van robotisering en automatisering: dit is echt voelbaar op de werkvloer. De opkomst van de platformeconomie is een in het oog springende verschijningsvorm daarvan. Technologische ontwikkelingen stellen hogere eisen aan werkenden en vaardigheden verouderen snel. Blijven leren is dus van groot belang.
Banen verdwijnen?
Gaat het aantal banen toe- of afnemen door technologische ontwikkelingen? Een aantal jaar geleden verwachtten onderzoekers dat de helft van de banen zou gaan verdwijnen. Latere studies tonen een genuanceerder beeld: er ontstaan immers ook nieuwe banen. Wel is er een polarisatie van banen zichtbaar: er komen meer banen aan de bovenkant en de onderkant van de arbeidsmarkt bij. De vraag naar middelbaar opgeleiden daalt.
Toepassing op de zorg en energietransitie
Het kennisdocument behandelt een groot aantal algemene studies en daarnaast onderzoeken naar twee specifieke gebieden: de zorg en de energietransitie. In de zorg blijft het gebruik van nieuwe technologie nog achter bij de mogelijkheden. Wat betreft de energietransitie is het nog niet duidelijk of deze zal leiden tot een stijging of daling van de werkgelegenheid.
Meer onderzoek nodig
De SER constateert dat er vooral veel verwachtingen worden geformuleerd, maar dat er nog weinig empirisch onderzoek is op dit gebied. Een aantal organisaties, waaronder TNO, is op dit moment bezig met het ontwikkelen van instrumenten om ontwikkelingen op dit gebied beter in kaart te brengen.
