Kim Putters (1973, Hardinxveld-Giessendam) was van 2013 tot 2022 directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP). Sinds januari 2017 is hij kroonlid bij de SER. In september 2022 is hij aangetreden als SER-voorzitter. Naast deze functie is hij een dag per week hoogleraar ‘Brede Welvaart’ aan Tilburg University. Putters is bestuurslid van het Nationaal Comité 4 en 5 mei en vice-voorzitter van het Oranje Fonds. Tussen 2003 en 2013 was Putters lid en Eerste Ondervoorzitter van de Eerste Kamer en vice-voorzitter van de PvdA-fractie. In de periode 2002-2012 was hij in zijn woonplaats Hardinxveld-Giessendam actief als gemeenteraadslid, fractievoorzitter en formateur.
Zicht op
Kim Putters: ‘Een kabinet kan morgen vallen, de SER zit er overmorgen nog’
Kim Putters is op 16 september officieel geïnstalleerd als voorzitter van de Sociaal-Economische Raad. 6 Vragen aan de kersverse SER-voorzitter over zijn visie en voornemens.
Tekst: Corien Lambregtse
1. Een ideeënman bij de SER, past dat wel?
“Ik vind het wel! Bij het SCP duidde ik wat de grote vraagstukken in onze samenleving voor mensen betekenen en gaf ik de regering, de politiek en besturen adviezen over wat er gedaan zou moeten worden, nu ga ik het zelf doen. Samen met de werkgevers, de werknemers en de kroonleden binnen de SER. Er is ontzettend veel aan de hand in ons land en in de wereld; de crises stapelen zich op. Als er al een tijd is om een bijdrage te leveren, dan is het nu. De SER is daar bij uitstek de plek voor. Daar kunnen we oplossingen bedenken die voor mensen in hun dagelijkse praktijk het verschil maken. Werkgevers en werknemers staan met hun voeten in de klei. Ze weten waar mensen zorgen over hebben. De zaken waar de SER mee bezig is, zijn zaken die er voor mensen echt toe doen.”
2. Waar hebben mensen zorgen over?
“Op dit moment natuurlijk vooral over de oplopende kosten voor boodschappen en energie, maar al veel langer over wat de toekomst brengt. Veel mensen in Nederland ervaren onzekerheid. Die onzekerheid zit bij lager- en hoger-opgeleiden, bij lage en hoge inkomens. Onzekerheid over koopkracht, baanbehoud, pensioen, de waarde van een diploma, de bedrijfsopvolging, over hun eigen toekomst én die van hun kinderen. En ook over of de politiek de grote vraagstukken die nu aan de orde zijn wel aankan.
Die onzekerheid over vandaag en de toekomst is de roze olifant die we steeds weer beet moeten pakken en waar we het over moeten blijven hebben. Niemand heeft de oplossingen in pacht, alleen met elkaar hebben we de creativiteit en innovatiekracht om ze te bedenken: overheid, bedrijfsleven, maatschappelijk middenveld en kennis- en onderwijsinstellingen. We hebben elkaar nodig.”
‘We moeten de oplossingen voor de korte en de lange termijn verbinden’
3. Waar ligt de grootste uitdaging voor de SER?
“De grootste uitdaging is om de problemen waar we nu middenin zitten, op een duurzame manier op te lossen. De klimaat-, energie- en koopkrachtcrises vragen om oplossingen die vandaag én in de toekomst goed uitpakken. We moeten de arbeidsmarkt nu echt hervormen, maar ook nadenken over de banen van de toekomst. We moeten de woningcrisis oplossen, maar niet zonder na te denken over hoe en waar we in de toekomst willen wonen.
Bij crises slokken de kortetermijneffecten veelal alle aandacht en energie op, waardoor de langetermijneffecten flink worden onderschat. We moeten de oplossingen voor de korte en de lange termijn met elkaar verbinden. Daardoor dragen we bij aan zekerheid voor de toekomst.
De politiek is zo versnipperd, dat het voor politici steeds ingewikkelder wordt om de waan van de dag te ontstijgen. Voor de SER is het makkelijker om naar de toekomst te kijken. Dat vind ik een geruststellende gedachte. Een kabinet kan morgen vallen, de SER zit er overmorgen nog.”
4. Is het poldermodel echt zo toekomstbestendig?
“Het poldermodel is here to stay. Daar ben ik van overtuigd. De polder kent zijn hoogte- en dieptepunten, maar de overheid kan de huidige crises niet in haar eentje oplossen en de markt evenmin. Wij mogen ons gelukkig prijzen dat noch de markt, noch de politiek in ons land een dominante positie heeft. Onze overheid moet dealen en wheelen met de markt en het maatschappelijk middenveld. Daar zijn de verhoudingen in Nederland vanouds op gericht. Juist dat rekening houden met ieders belangen is de basis voor brede welvaart. En de SER heeft vanouds de opdracht om daaraan te werken. De SER kan belangen verbinden en polarisatie tegengaan.”
5. Ook nu het vertrouwen in de overheid en instituties daalt?
“De enige manier om het vertrouwen terug te winnen, is met betrouwbare oplossingen komen. Betrouwbare oplossingen zijn ook de enige manier om gezaghebbend te zijn. Daar ligt een grote opgave, ook voor de SER. Iedereen moet mee kunnen doen in de samenleving en op de arbeidsmarkt. Dat vraagt om oplossingen die kloppen voor mensen en praktisch uitvoerbaar zijn. Daarover moeten we met elkaar, met de samenleving en met de politiek in gesprek.
De afgelopen jaren heeft de SER allerlei bouwstenen aangedragen voor oplossingen voor de arbeidsmarkt, het klimaat en sociale ongelijkheid. Daar moeten we mee aan de slag. Het Middellange Termijnadvies dat de SER vorig jaar heeft geleverd en bij het kabinet op tafel ligt, is de backbone voor komende adviezen, zoals een advies over sociaaleconomische en gezondheidsverschillen. We weten al lang dat er grote gezondheidsverschillen zijn tussen praktisch opgeleide mensen en meer academisch geschoolden. Daar moeten we iets aan doen.
Ik ben enorm gemotiveerd om problemen in Nederland aan te pakken, samen met de werkgevers, werknemers en kroonleden in de SER, de overheid en het bredere maatschappelijke middenveld. En bij grote vraagstukken die niet bij de grens ophouden, zullen we dat ook samen met Europa moeten doen.”
‘De SER verbindt belangen en kan polarisatie tegengaan’
6. Welke rol zie je voor jezelf als voorzitter?
“Ik probeer wat orde te brengen in de chaos van crises, belangen en posities en ga op zoek naar de gedeelde belangen. Ik wil samen met de raadsleden en de medewerkers van de SER een agenda voor de toekomst opstellen en ervoor zorgen dat die grote thema’s op de agenda blijven. De focus moet liggen op de impact van onze adviezen. Die impact is groot als het draagvlak zo breed is dat de politiek er niet omheen kan. Dat vraagt van de sociale partners dat zij zich committeren aan hun handtekening en leveren wat er in de adviezen is opgeschreven en in de akkoorden afgesproken. De SER kan helpen om het perspectief van de burger – van ondernemers tot leerkrachten en postbodes – steeds bij de politiek op tafel te leggen. Voor je het weet, gaat het alleen maar over beleid, maatregelen, regels en bureaucratie en verliezen we de mensen uit het oog. De overheid moet dus niet te lang in haar eentje blijven nadenken, maar de sociale partners zo snel mogelijk bij vraagstukken betrekken, net zoals wij onze ideeën en oplossingen vroegtijdig met de politiek en de samenleving moeten bespreken. Willen we tot oplossingen komen voor nu en de toekomst, dan moeten we continu in dialoog met alle partijen die daaraan een bijdrage hebben te leveren.”
