‘Hybride werken kan helpen de krapte op de arbeidsmarkt te bestrijden’
Als werknemers (meer) invloed hebben op waar en wanneer ze werken, kan dat helpen om de krapte op de arbeidsmarkt te bestrijden. Nu veel bedrijven nadenken over de invulling van hybride werken, is het goed om die nieuwe vorm van werken ook in het licht van personeelskrapte te bekijken, zegt SER-kroonlid Steven van Eijck.
Tekst: Berber Bijma
Aan het woord
Steven van Eijck, SER-kroonlid
Hybride werken: een manier om werken te optimaliseren met goede neveneffecten
Vooropgesteld: hybride werken heeft niet als doel om de krapte op de arbeidsmarkt te bestrijden. Net zomin als deels thuis werken bedoeld is om de CO2-uitstoot te verminderen. SER-kroonlid Steven van Eijck: “Hybride werken is een manier om werken te optimaliseren: om talenten optimaal te benutten, om meer werkplezier te krijgen en beter en gezonder te werken, om de productiviteit te optimaliseren. Dát is het hoofddoel van hybride werken en ook het uitgangspunt van het SER-advies Hybride werken.
“Maar dat neemt natuurlijk niet weg dat er prachtige neveneffecten kunnen zijn. Minder CO2-uitstoot is vaak het eerste waar we aan denken als we ook na corona deels thuis blijven werken, maar ook minder krapte op de arbeidsmarkt kan zeker een mooi bijeffect van hybride werken zijn.”
Hybride werken past in de omslag van wantrouwen naar vertrouwen
Hybride werken is “veel meer dan de afspraak dat iedereen nu bijvoorbeeld twee dagen thuis gaat werken”, zegt Van Eijck, die ook voorzitter is van de Mobiliteitsalliantie, een netwerk van organisaties en bedrijven die nadenken over de toekomst van mobiliteit.
‘Je moest op kantoor zitten, zodat we konden zien dat je wat doet’
“We zitten in een fase van fundamentele herijking van werk. Werk is in het verleden altijd gebaseerd geweest op georganiseerd wantrouwen – met de prikklok als ultiem symbool. Je moest op kantoor zitten, zodat we konden zien dat je wat doet. Onder druk van de coronapandemie is dat in no time veranderd naar georganiseerd vertrouwen: het maakt niet uit hoe of waar, als jij je powerpoint maar op tijd af hebt.”
Het precieze effect op arbeidsproductiviteit is nog niet duidelijk
De omslag van wantrouwen naar vertrouwen is een enorme transitie, waar we nog middenin zitten en waarvan de precieze effecten dus nog niet duidelijk zijn. “In de eerste golf van de pandemie zagen we de arbeidsproductiviteit toenemen, later nam die weer wat af. Het enige wat we op dit moment met zekerheid kunnen zeggen is dat de productiviteit dus niet per definitie áfneemt als mensen thuis gaan werken.
“Overigens kan maar ongeveer de helft van de mensen thuiswerken; de andere helft werkt bijvoorbeeld in de zorg, in het onderwijs, achter de toonbank van de bakker.”
Meer mensen aan het werk én meer uren maken
De mogelijk hogere productiviteit is een van de manieren waarop hybride werken kan bijdragen aan het bestrijden van de personeelskrapte. “Wellicht kun je met minder mensen meer doen”, zegt Eijck. Toegenomen mogelijkheden om deels thuis te werken kunnen er ook voor zorgen dat meer mensen überhaupt aan het werk willen of dat bestaande werknemers meer uren willen gaan werken.
‘Een betere balans tussen werk en privé kan zorgen voor minder uitval’
“Hybride werken zal voor veel mensen betekenen dat de balans tussen werk en privé verbetert. Er zijn mensen die nu niet werken of maar heel weinig uren werken omdat zij door hun privéomstandigheden – bijvoorbeeld mantelzorgtaken of hun eigen gezondheid – niet veel of ver kunnen reizen. Het kan zijn dat zij wél een baan willen, of meer uren willen werken als dat deels vanuit huis kan. Bovendien kan een betere balans tussen werk en privé ervoor zorgen dat mensen minder snel uitvallen. Ook dat helpt in het bestrijden van de krapte.”
Mogelijke bijdrage aan het oplossen van ‘regionale mismatches’
Daarnaast zou hybride werken kunnen bijdragen aan het oplossen van ‘regionale mismatches’. Van Eijck: “Stel dat er in Zeeland relatief veel werkzoekenden zijn in een bepaalde sector, waar in de regio Rotterdam juist behoefte aan is. Met deels thuiswerken kun je vanuit Zeeland dan toch een baan in Rotterdam aannemen.”
Het is niet met zekerheid te voorspellen of hybride werken inderdaad deze effecten zal hebben. “De relatie tussen hybride werken en minder CO2-uitstoot is helder. Die zien we ook nu al. De relatie tussen hybride werken en de krapte op de arbeidsmarkt is lastiger te voorspellen. Maar dat hybride werken meer werkplezier geeft en dat het helpt om het arbeidspotentieel beter aan te boren, staat voor mij als een paal boven water. Dat is een effect dat we de komende tijd goed in de praktijk moeten monitoren en nog beter kunnen doordenken. Want, al is het geen hoofddoel, het zou natuurlijk wel een prachtig neveneffect van hybride werken zijn.”
Meer lezen? SERmagazine verschijnt ook 5 keer per jaar als papieren tijdschrift.
Werknemers en werkgevers moeten samen afspraken maken over waar en wanneer werknemers hun werk doen. In veel bedrijven is dat de afgelopen tijd al op een harmonieuze manier gelukt. Waar het niet lukt om gezamenlijke afspraken te maken, moet een thuiswerkverzoek worden getoetst aan ‘redelijkheid en billijkheid’, vindt de SER. Zo kan iedereen de kansen van hybride werken benutten. Het SER-advies Hybride werken is de input voor de Agenda voor de toekomst van hybride werken, van het kabinet.
