Zij-instromers in de zorg: zo begeleidt House of Skills hen
De zorgsector staat te springen om mensen, terwijl werkenden uit andere sectoren of werkzoekenden interesse hebben voor de zorg. Dat klinkt als: een en een is twee, maar in de praktijk is de overstap vaak lastig. House of Skills pakt in de regio Amsterdam de handschoen op, vertelt projectleider Helena Schuengel.
Tekst: Berber Bijma
Aan het woord:
Helena Schuengel,
Projectleider Transferpunt Zorg en Welzijn, House of Skills
Infrastructuur voor van-werk-naar-werk-trajecten hard nodig
Voor veel functies in de zorg is een opleiding van enkele jaren nodig. Een overstap naar de zorg betekent bovendien zeker voor hbo’ers vaak een flinke terugval in inkomen. Tegelijk is de urgentie onomstreden: de zorgsector heeft meer mensen nodig.
De zorg is dan ook een van de sectoren die aan de orde komen in het SER-advies voor de middellange termijn (mlt) Zekerheid voor mensen, een wendbare economie en herstel van de samenleving, dat verscheen in juni 2021. De SER pleit daarin voor een “proactieve van-werk-naar-werk arbeidsmarktinfrastructuur”, waarbij een leven lang ontwikkelen uitgangspunt is.
House of Skills als aanjager in de metropoolregio Amsterdam
House of Skills heeft z’n tanden gezet in deze uitdaging, vertelt projectleider Helena Schuengel. House of Skills is een publiek-private samenwerking van onder meer overheden, werkgevers, onderwijs- en kennisinstellingen in de metropoolregio Amsterdam.
“House of Skills onderzoekt wat nodig is voor een meer wendbare en inclusieve arbeidsmarkt door het accent meer op de skills van mensen te leggen, daar instrumenten voor te ontwikkelen en een leven lang ontwikkelen te stimuleren. We zijn geen uitvoerende organisatie, maar een aanjager van ketensamenwerking”, legt Schuengel uit.
Succesvol project voor nieuwe apothekersassistenten
Binnen House of Skills zette Schuengel in 2019 een zij-instroomtraject op voor apothekersassistenten. Samen met de Stichting Bedrijfsfonds Apotheken. Dat bleek succesvol: het pilotproject leverde alleen al voor de regio Amsterdam twintig apothekersassistenten op, die in twee jaar waren klaargestoomd voor hun nieuwe vak.
De 25-jarige Nabil El Arrass is een van hen. Hij was eerder scheikundig en microbiologisch analist, maar vond dat te eenzaam werk. Inmiddels werkt hij met veel plezier in de ziekenhuisapotheek van het Amsterdamse OLVG en is bovendien vastbesloten zich verder te ontwikkelen. “Nabil is een prachtig voorbeeld van wat een goed vormgegeven zij-instroomtraject kan opleveren”, zegt Schuengel.
Het verhaal van Nabil El Arrass staat in de papieren versie van SERmagazine, dat vijf keer per jaar verschijnt.
Verscheidene knelpunten voor zij-instromers in de zorg
Het loopbaanpad voor de apothekersassistenten was de opstap naar het in 2020 opgerichte Transferpunt Zorg en Welzijn. Dat richt zich op zij-instromers voor de héle zorgsector. Schuengel is projectleider van het Transferpunt, dat onderdeel is van House of Skills.
“Met het traject voor de apothekersassistenten hebben we de knelpunten van een zij-instroomtraject voor de zorg verkend”, vertelt Schuengel. “Dat zijn er verscheidene. Je kunt niet aan één knop draaien om het probleem op te lossen. Inkomensderving is met name voor hbo’ers die naar de zorg willen overstappen, een groot nadeel. Bovendien: relatief veel hbo’ers hebben interesse voor een overstap naar de zorg, terwijl er vooral vacatures op mbo-niveau zijn.”
“Een heel ander probleem doet zich voor in de jeugdzorg. Daar is door de dramatische wachtlijsten een enorme behoefte aan personeel, maar voor de juiste beroepsregistratie is een vierjarige hbo-opleiding nodig.”
‘Je kunt niet aan één knop draaien om de knelpunten voor zij-instromers op te lossen’
Kortom: taaie problematiek, die het Transferpunt niet zomaar heeft opgelost. “We proberen met alle partijen praktische oplossingen te ontwikkelen”, zegt Schuengel. “Bijvoorbeeld een verkorte zij-instroomopleiding van anderhalf jaar om gemotiveerde mensen op te leiden voor het vak van jeugdprofessional, met de noodzakelijke beroepsregistratie. Je komt al tijdens de opleiding in dienst bij een instelling voor jeugdhulp.”
Bewustwording belangrijk voor zij-instromers
Bewustwording is überhaupt een belangrijk onderdeel van het zij-instroomtraject, vertelt Schuengel. “Sommige mensen komen bij ons met een duidelijke wens en kunnen na een adviesgesprek zelfstandig verder, maar de meeste mensen hebben nog geen duidelijk beeld van de zorg.
‘Veel mensen hebben nog geen duidelijk beeld van de zorg’
Sommigen zeggen dat ze ‘de opleiding Zorg en Welzijn’ willen doen, maar die opleiding bestaat niet. Wil je in de gehandicaptenzorg werken, in het ziekenhuis, in de thuiszorg, in een verpleeghuis? Die sectoren en doelgroepen zijn heel verschillend en vragen andere vaardigheden van de werknemers. Het in kaart brengen van de skills blijkt een cruciale voorwaarde voor een goede overstap.”
Ook training in relationele en sollicitatievaardigheden
De zij-instromers krijgen ook training in sollicitatievaardigheden. “Het is belangrijk dat kandidaten zich realiseren welke van hun vaardigheden relevant zijn voor werkgevers. Als je van de kunstacademie komt, ben je wellicht heel creatief, maar in een sollicitatiegesprek kun je misschien beter zeggen dat je door het mengen van kleuren geleerd hebt om heel secuur te werken. Dat is relevant als je met medicijnen moet werken.”
“Bovendien zijn in de zorg relationele vaardigheden heel belangrijk, heel anders dan in bijvoorbeeld de bouw of de techniek, waar iets als een lasdiploma heel relevant is. Het is dus belangrijk dat je de juiste vaardigheden benoemt in een sollicitatiegesprek. Mensen zijn zich daarvan vaak niet bewust als ze aan de sollicitatietraining beginnen.”
Eerste kandidaten starten met praktisch oriëntatieprogramma
Precies een jaar na de oprichting begint het Transferpunt voor mensen die nog geen duidelijk toekomstbeeld hebben, met een oriëntatieprogramma van zes weken tot maximaal zes maanden. “Het is aan alle betrokken partijen – werkgevers, UWV, mbo- en hbo-opleidingen, gemeente Amsterdam – te danken dat dat zo snel is gelukt”, stelt Schuengel trots vast. Het oriëntatieprogramma wordt gegeven in een vleugel van het voormalige Slotervaartziekenhuis en laat kandidaten kennismaken met diverse zorgsectoren, inclusief praktische oefeningen, simulaties en zorgtechnologie.
In september 2021 beginnen de eerste twintig kandidaten aan het oriëntatieprogramma. Zij hebben vanaf het begin een goede kans op een baan – een belangrijke voorwaarde voor de motivatie van de kandidaten zelf én voor de betrokkenheid van de werkgevers, merkt Schuengel.
Schuengel is blij dat het Transferpunt met de Slotervaart-vleugel een solide thuisbasis heeft. “Mijn droom is dat over een aantal jaren iedereen die wil overstappen naar de zorg, daar terechtkan. Bovendien hoop ik dat nieuwe zorgmedewerkers met hun frisse ideeën de digitale transitie in de sector zullen aanjagen. Met alleen nieuwe mensen komen we er niet in de zorg; ook de technologie heeft een boost nodig.”
‘Goede van-werk-naar-werk infrastructuur nodig’
Om zoveel mogelijk mensen aan het werk te houden of te helpen, is een “proactieve van-werk-naar-werk arbeidsmarktinfrastructuur” nodig, met samenwerking tussen werkgevers, effectieve dienstverlening en gedegen advies voor mensen die naar een andere sector willen overstappen. Dat stelt de SER in het advies voor de middellange termijn (mlt)Zekerheid voor mensen, een wendbare economie en herstel van de samenleving, dat in juni 2021 verscheen. De SER pleit in het advies (opnieuw) voor een leercultuur die gericht is op een leven lang ontwikkelen.
