In landen waar Nederlandse bedrijven producten vandaan halen, valt vaak veel te verbeteren aan het welzijn van lokale werknemers en is er soms sprake van misstanden in de keten. Dit soort risico’s zijn vaak moeilijk te doorgronden. Daarom is een Local Expert Network opgebouwd. Lokale professionals worden opgeleid tot risicobeoordelingsexpert om Nederlandse bedrijven te helpen.
Tekst: Nicole Gommers
Aan het woord
Ruud van Soelen, teamleader international responsible business conduct bij de SER
Vivian Vaessen, policy advisor international responsible business conduct bij de FNV
Bangladesh, april 2013: een acht verdiepingen tellende textielfabriek stort in en meer dan elfhonderd werknemers komen om het leven. “Deze ramp maakt duidelijk dat bedrijven verantwoordelijkheid moeten nemen voor veiligheid en welzijn binnen hun keten”, vertelt Ruud van Soelen, bij de SER verantwoordelijk voor Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (IMVO).
Training Expert Network in Ghana | Foto: SER
“In dat jaar was er nog geen wetgeving over IMVO. En nog steeds niet: die wordt pas in 2024 verwacht. Vanaf 2016 ondertekenden bedrijven en brancheorganisaties uit verschillende sectoren daarom samen met overheid, vakbonden en maatschappelijke organisaties convenanten. Daarin maakten ze afspraken om misstanden in kaart te brengen en aan te pakken.”
Ook drie brancheverenigingen, die samen zo’n 650 bedrijven uit de agrofood-sector vertegenwoordigen, tekenden het convenant Voedingsmiddelen. De sector wil sociale problemen, mensenrechtenschendingen en milieukwesties aanpakken. Eenvoudig is dat niet, benadrukt Van Soelen: “Geen enkele CEO zegt: kinderarbeid doet mij niks. De complexiteit van ketens zorgt ervoor dat problemen onder de radar blijven - zéker als ze zich afspelen bij de leverancier van je leverancier.”
Binnen de agrofood-sector zijn veel problemen bovendien met elkaar verweven, schetst Vivian Vaessen van vakbond FNV: “Kinderarbeid bijvoorbeeld staat niet op zichzelf: als werknemers geen leefbaar loon ontvangen, zien ze zich vaak gedwongen kinderen mee te laten werken.”
Ruud van Soelen: ‘Verbeteren begint met vragen stellen en durven kijken naar je rol binnen de keten’
Omstandigheden bij leveranciers checken
Met de opbouw van een Local Expert Network binnen de voedingsmiddelensector is een serieus begin gemaakt om ketenverbetering makkelijker te maken. Alle partijen uit het convenant hebben lokale experts uit de agrofoodsector van over de hele wereld in een netwerk samengebracht: van consultants en inkoopmanagers tot ngo- en vakbondsmedewerkers. In 2022 zijn zij tijdens een driedaagse training opgeleid tot risicobeoordelingsexpert. Nederlandse bedrijven kunnen deze experts nu vragen omstandigheden bij toeleveranciers te checken. Uit zo’n onderzoeksvraag komen concrete aanbevelingen voort. Ook Van Soelen en Vaessen verzorgden samen een training als onderdeel van het Local Expert Network, in Ghana. Vaessen: “Deelnemers leerden een risicoanalyse uit te voeren. Daardoor kennen ze de keten rondom bijvoorbeeld palmolie of de cashewnoot nu van a tot z, weten ze welke spelers betrokken zijn en wat de potentiële risico’s zijn.” Van Soelen: “Bedrijven krijgen zo handelingsperspectief. Als ze weten dat ze geholpen kunnen worden met ketenverbetering, scheelt dat hopelijk koudwatervrees. Dit jaar willen we een expert-database maken, zodat bedrijven in een oogopslag zien wie ze kunnen bellen. Stelt een onderneming met behulp van een local expert een misstand vast, dan mag wat mij betreft de vlag uit. Verbeteren begint immers met vragen stellen en durven kijken naar je rol binnen de keten.”
Samen verbeteren is ook de insteek van FNV. Vaessen: “Zoals we in Nederland opkomen voor rechten en belangen van werknemers, vinden we dat het ook over de grens goed geregeld moet zijn. FNV is aangesloten bij het Internationaal Vakverbond. We onderhouden dus contact met zusterbonden wereldwijd en ondersteunen hun strijd voor werknemersbelangen.”
Vivian Vaessen: ‘Als FNV vinden we dat het óók over de grens goed geregeld moet zijn met de rechten van werknemers’
Ogen en oren voor bedrijven
De Nederlandse convenantpartijen die betrokken zijn bij het opzetten van het Local Expert Network, faciliteren slechts, benadrukt Van Soelen: “Wij zetten de deur open door bedrijven en experts met elkaar te verbinden. Achter die deur zit een volwassen wereld aan lokale partners met diepgaande sectorkennis. Zij fungeren als ogen en oren voor bedrijven. Het is niet nodig steeds Nederlandse experts te sturen.” Vaessen is het daar roerend mee eens: “Onze zusterbonden kunnen heel goed voor zichzelf praten. Lokale experts kunnen complexe situaties ter plekke als geen ander doorgronden. Bij hen zit de échte kennis, daar moeten we gebruik van maken.” Van Soelen: “Het Local Expert Network staat volledig in het teken van lokale stakeholderbetrokkenheid op basis van gelijkwaardigheid. Dat heeft grote toegevoegde waarde voor bedrijven die ketenverduurzaming nastreven. Doe vooral een beroep op de experts!”
Dit artikel verscheen eerder in het maartnummer van het papieren tijdschrift. Zicht op verschijnt ook 4 keer per jaar.
Het Internationaal MVO-convenant voor de Voedingsmiddelensector is in 2022 van start gegaan met een eigen Local Expert Network. In het kader van dit programma zijn inmiddels 50 risicobeoordelingsdeskundigen uit de toeleveringslanden van de Nederlandse voedingsmiddelensector opgeleid tot risicobeoordelingexperts. In 2022 vonden trainingen plaats in Afrika, Azië en Latijns-Amerika. In 2023 zal nog een training in het Midden-Oosten plaatsvinden. De SER faciliteert de partijen uit het convenant, met praktische ondersteuning maar ook door het organiseren van trainingen en kennissessies.
