Doe het goed of doe het niet
Het burgerberaad is een noodzakelijke aanvulling op de representatieve democratie, schrijft Eva Rovers, directeur van Bureau Burgerberaad, in haar column. Daarbij is het van uiterst belang dat het beraad op een goede manier worden uitgevoerd.
Leestijd: 2 minuten
Column van:
Onze democratie is kwetsbaar geworden. Een groeiende groep mensen voelt zich niet gehoord of vertegenwoordigd binnen de democratie. Tegelijkertijd maakt versnippering van het politieke landschap en de race om zetels het politici moeilijk om besluiten te nemen. Zeker als het gaat om gepolariseerde onderwerpen en de lange termijn. Zo veranderen problemen in onbestuurbare crises: zie de stikstofcrisis, de klimaatcrisis en de aanstormende zorgcrisis als gevolg van vergrijzing. Deze grote problemen verdelen onze samenleving.
Burgerberaden uit de hele wereld laten zien dat inwoners heel goed in staat zijn om via dialoog met elkaar en met deskundigen tot oplossingen te komen voor wicked problems. Deelnemers kunnen zichzelf niet opgeven, maar worden geselecteerd via gewogen loting. Daardoor vormen ze een betere afspiegeling van de samenleving dan een gekozen volksvertegenwoordiging en voorkom je dat alleen the usual suspects meedoen. Opvallend is dat ook inwoners meedoen die ‘afgehaakt’ leken: zowel gevraagd worden als het deelnemen geeft het gevoel dat hun stem er toch toe doet in de democratie.
Ik zie het burgerberaad als noodzakelijke aanvulling op de representatieve democratie. In landen om ons heen hebben burgerberaden beweging gekregen in de meest vastgelopen en gepolariseerde dossiers. Van abortuswetgeving en de aanpak van biodiversiteitsverlies in Ierland, tot klimaatbeleid in Spanje en het coronapaspoort in Noord-Macedonië. Gelukkig zie ik ook in Nederland steeds meer belangstelling voor burgerberaden, zowel lokaal, provinciaal als nationaal.
‘We kunnen de polarisatie doorbreken’
Belangrijk is wel dat een burgerberaad op een goede manier wordt uitgevoerd. Zo liep het Franse klimaatberaad uit op een grote teleurstelling, omdat de Franse Senaat, die niet in het proces was meegenomen, het grootste deel van de aanbevelingen afwees. Daardoor voelden de deelnemers van het burgerberaad én vele burgers zich alsnog belazerd. Mijn oproep is dan ook: doe het goed of doe het niet. Neem voldoende tijd en doe een goed gewogen loting. Zorg voor onafhankelijke gespreksbegeleiders en geef het burgerberaad voldoende mandaat. Maak vooraf duidelijk onder welke voorwaarden de uitkomsten worden overgenomen.
Gerelateerde artikelen
De SER kan hier een rol in spelen: bijvoorbeeld als orgaan dat mede toeziet op de randvoorwaarden, of als thuisbasis dient van een ‘nationaal secretariaat burgerberaden’ dat ondersteuning biedt. Zodat niet telkens het wiel hoeft te worden uitgevonden. Of misschien kan de SER zelfs organisatorisch onderdak bieden aan een permanent burgerberaad.
Laten we er vooral niet langer mee wachten. Een burgerberaad kan helpen om polarisatie te doorbreken en tot oplossingen te komen die ons als samenleving weer hechter maken. Een burgerberaad maakt het mogelijk om gezamenlijk het verhaal van de toekomst van ons land te schrijven.
